bữa ăn trưa, rồi một mình vọt ra lại boong tàu. Đầu đội mũ cối, đứng tựa
lan can, cậu háo hức đưa mắt hau háu nhìn từng chi tiết cảnh sắc đang liên
tục thay đổi.
Con tàu Avignon hết vào lại ra khu vực ven rừng rậm rạp, vắng vẻ và lầy
lội. Thỉnh thoảng qua những chỗ quang đãng trên bờ, mắt Joseph lại bắt
gặp các xóm nhà sàn vách xám xịt. Cậu đưa mũ lên vẫy vẫy mấy người An
Nam đang ngồi chồm hổm trên sân đất trước cửa nhà nhưng họ chỉ trơ mắt
ngó cậu, không chút động đậy.
Khi lòng sông rộng hơn, chiếc Avignon bắt đầu chạm mặt một con tàu khác
từ Sài Gòn chạy trở ra, xuôi theo chiều thủy triều đang rút. Joseph tự hỏi
làm thế nào những chiếc thuyền mành mỏng mảnh kiểu Trung Hoa với
buồm sờn rách, vá chằng chịt, lại không bị chìm lỉm khi chúng nặng nề lê
mình giữa một dãy tàu vận tải nặng và cáu bẩn đến từ châu Âu và châu Mỹ
La tinh. Một tàu khách của Pháp đường bệ lướt qua; từ trên lan can tàu,
những bộ mặt phương tây xen kẽ với những bộ mặt Á Đông tò mò, đăm
đăm nhìn xuống.
Rồi con tàu Avignon rẽ đường tiến tới, xuyên qua một đoàn thuyền tam bản
đang lướt xuôi theo con nước để chở chút hàng hóa lưa thưa hoặc chạy việc
lặt vặt. Joseph sửng sốt thấy các thuyền đó hầu hết đều do phụ nữ đứng
chèo chênh vênh hoặc ngồi đạp hai mái dầm. Dần dần, mặt nước chỉ còn rải
rác thuyền bè qua lại, con tàu Avignon êm đềm lướt theo dòng sông lợn cợn
bùn trong bầu không khí tĩnh lặng sâu lắng của cơn thủy triều đang lên ban
trưa.
Lát sau, Joseph ngạc nhiên thấy đột nhiên xuất hiện một bến tàu bằng đá
trắng. Kè đá dài nằm song song với một đại lộ đầy bóng mát chạy dài giữa
hai hàng hồ tiêu mượt mà như lông tơ. Quang cảnh đột ngột của những toà
nhà kiểu châu Âu làm phản chiếu trở lại trong tâm trí Joseph cảnh tượng
những khu rừng, các cánh đồng, làng mạc họ vừa lướt qua trong mấy tiếng
đồng hồ trước đó và có vẻ vẫn y nguyên như thế qua nhiều thế kỷ. Nhưng
thật rõ ràng trước mắt, hai chiếc tháp song đôi lúc ẩn lúc hiện của Nhà thờ
Đức Bà cậu thấy từ đằng xa, lúc này đứng yên một chỗ, xám một màu,
trông rõ mồn một, như đứng canh gác những con đường thênh thang chạy