ANTHONY GREY & NGUYỄN ƯỚC
TRĂNG HUYẾT
TẬP II - Phần Thứ Tư - Chiến Tranh và Nạn Đói - 1941-1945
TẬP II - Phần IV - 1 -
Mùa xuân năm 1940, Đức tràn quân qua Đan mạch, Na uy, Hà lan, Bỉ và
tới tháng Sáu, buộc được nước Pháp đầu hàng. Tại Á Đông, quân đội
Thiên hoàng Nhật lúc ấy đang tung ra những cuộc tấn công nhằm mở rộng
phạm vi kiểm soát tại Trung Hoa và phối hợp nhịp nhàng với những chiến
thắng của Đức Quốc xã tại châu Âu. Việc chính quyền Vichy của Pháp hợp
tác với Đức đưa tới hậu quả Toàn quyền Pháp tại Đông Dương - cách
nước Pháp hai mươi ngàn cây số - gần như mất liên lạc với Paris, và noi
gương chính quốc, phải tự mình xoay xở.
Tháng 8.1940, Pháp và Nhật Bản ký hiệp định Tokyo trong đó Pháp cho
Nhật dùng các sân bay để tiến công miền Nam Trung Quốc, và đem nền
kinh tế Đông Dương phục vụ cho guồng máy chiến tranh của Nhật. Tuy thế,
chỉ hơn hai mươi ngày sau, Nhật vẫn vượt biên giới vào Bắc kỳ, đánh
chiếm Lạng Sơn, ném bom Hải Phòng, đổ bộ lên Đồ Sơn, bắt đầu cho sự có
mặt của lính Nhật trên toàn cõi Đông Dương.
Sau đó, chiến tranh ngày càng kéo dài. Chính quyền Pháp tại Đông Dương
hợp tác êm thắm với Nhật, cung cấp cho Nhật lúa gạo, than đá, cao su và
các nguyên liệu khác. Sự kiện một nước Á Đông buộc được nước Đại Pháp
phải gánh chịu nhục nhã đưa tới hậu quả hủy diệt hoàn toàn hình ảnh bất
khả chiến bại của thực dân da trắng - một hình ảnh từng kéo dài suốt gần
một thế kỷ - đồng thời tạo niềm khích lệ mới mẻ cho các nhóm chống Pháp
ở Nam kỳ, Trung kỳ lẫn Bắc kỳ, và cách riêng, cho người cộng sản bản xứ.
Sau một thập niên phân tán, những người An Nam theo chủ nghĩa dân tộc
qui tụ lại để chống Pháp trong các đảng phái thiếu tổ chức chặt chẽ, thiếu
vận dụng các phương pháp đấu tranh một cách triệt để và khoa học. Họ
nương theo quân đội Nhật Bản để từ Trung Hoa nhập Việt. Thế nhưng, sau
khi điều đình xong với Pháp và nắm quyền chủ động ở Đông Dương, người
Nhật không thật tâm ủng hộ các phong trào đòi độc lập dân tộc. Phục
