Ông Bậu ngừng kể nhìn Hoài. Ánh mắt ông vẫn ánh lên vẻ tinh anh
của vị tiểu đoàn trưởng ngày nào mỗi khi nghe cánh trinh sát báo cáo tình
hình địch. Nhìn ánh mắt ông, đố anh trinh sát nào nói dối được. Trước mặt
ông Bậu, những anh trinh sát hèn nhát và lười biếng không thể có chuyện
dối trá. Mỗi khi bò vào căn cứ địch, có mấy lớp hàng rào, hoả lực của địch
nằm ở đâu, loại súng gì phải về báo cáo thật với ông Bậu. Nói dối sẽ bị ông
trị thẳng cánh. Và cánh trinh sát hãy coi chừng. Chính những anh lính trinh
sát sẽ phải cùng ông bò vào cứ điểm tối hôm ấy.
Nhả khói thuốc rubi, ông Bậu bảo Hoài:
“- Hoá ra, đại đội 3 và tiểu đoàn ta có khuyết điểm thật cậu ạ. Khuyết
điểm nặng. Trận đánh về xóm mới Bầu Tháp, cậu Đệ đâu có chết. Sau khi
trái mìn clâymo của địch cài trên đường sắt nổ, ta tưởng cậu Hoàn, cậu
Khoản và cậu Đệ hi sinh. Cánh trinh sát đã đi tìm lại nhưng không thấy xác
Đệ, tưởng cậu ấy mất xác nhưng không phải”.
“- Sao thủ trưởng tin chắc anh Đệ vẫn còn sống?”
Hoài ú ớ hỏi và thấy có sự lắt léo trong câu chuyện cũ về người chỉ
huy đại đội 3 đã hi sinh từ bẩy năm nay.
“- Vậy mới có chuyện …”. Và ông Bậu tặc lưỡi: “- Vậy mới là cuộc
đời… chớ đâu có phải thẳng đuột như mỗi lần tôi lên giảng nghị quyết để
các cậu ngồi nghe cho sướng lỗ tai rồi vỗ tay”.
Trong cái buổi chiều chạng vạng ấy, ông Bậu đã kể cho Hoài nghe
chuyến hành hương hơn 600 cây số của bà Mít ở làng Lôi đánh đường vào
Huế tìm con. Trong túi bà cụ không có một hào, chỉ một vài vắt cơm nắm,
cục lương khô của những anh bộ đội và một vài người dân tốt bụng gặp
được ở dọc đường. Bà mẹ làng Lôi đi tìm con trong nỗi tuyệt vọng khôn
cùng chỉ với một lí lẽ: coi thử anh con trai của bà đã chết thật hay sống giả?
Lời cầu khấn trời Phật đêm đêm của bà Mít là: con trai bà dù có phải chịu
cảnh đui què mẻ sứt, miễn sao vẫn còn sống để mẹ con còn có dịp gặp
nhau. Con trai bà dù ở hoàn cảnh nào đi chăng nữa bà cũng sẵn sàng chịu
đựng. Bà chết cũng an lòng.
Đấy là câu chuyện ông tiểu đoàn trưởng Bậu kể cho Hoài nghe vào
một ngày thu năm 1976. Chính ông cũng không nghĩ rằng, có lúc, ông lại
