Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
nhau, thì là chân nhân 463 [9] .
Sống hay chết đều do mạng trời, cũng nhƣ có đêm có ngày; cái gì mà loài ngƣời không thể can dự
vào để thay đổi đƣợc thì là tình hình cố hữu của vạn vật.
Ngƣời ta coi trời là cha, và yêu trời; thế thì cái siêu việt hơn trời lại chẳng đáng yêu sao? Ngƣời ta
coi vua là bề trên của mình mà hi sinh cho vua; thế thì chân lí [tức cái Đạo] lại chẳng đáng cho mình
hi sinh sao?
Suối mà cạn thì cá cùng trốn với nhau trong bùn, phà hơi cho nhau, phun dãi nhớt vào nhau; nhƣ vậy
sao bằng ở trong sông, hồ mà quên nhau. Cũng vậy, khen vua Nghiêu, chê vua Kiệt sao bằng coi
Nghiêu và Kiệt cũng nhƣ nhau [nghĩa là quên thiện và ác, không phân biệt ngƣời tốt ngƣời xấu nữa].
Vũ trụ 464 [10] cho ta cái hình hài, cho ta sống để ta lao khổ, cho ta già để ta an nhàn, cho ta chết để
ta nghỉ ngơi; vậy coi sống là cái phúc thì cũng phải coi chết là cái phúc.
Cất thuyền trong cái hang, giấu núi trong cái chằm, nhƣ vậy là chắc chắn. Nhƣng nửa đêm một đấng
Vạn năng 465 [11] lại khiêng cả đi thì ngƣời đƣơng ngủ 466 [12] không biết đƣợc. Chỉ có ngƣời nào
đem vũ trụ cất vào trong vũ trụ mới không còn sợ mất nữa, vì ngƣời đó hiểu đƣợc cái lí bất biến 467
[13] của mọi vật.
Có hình thể con ngƣời cũng đủ cho ta mừng rồi. Mà hình thể con ngƣời chỉ là một hình thức của
hàng vạn sự biến hoá của vũ trụ. Vậy thì ngắm những biến hoá vô cùng của vũ trụ còn thích đến đâu!
Cho nên thánh nhân muốn trở về cái gốc chung của vạn vật. Mình nên bắt chƣớc ngƣời nào coi thọ
hay yểu đều là tốt cả, sinh tử đều là tốt cả; huống hồ ngƣời nào cho vạn vật đều là các hình thức biến
hoá của cái Đạo, lại không đáng cho mình noi theo sao? 468 [14]
Đạo có thực và tồn tại, nhƣng “vô vi” mà không có hình trạng. Có thể truyền nó đƣợc mà không thấy
nó đƣợc. Nó tự là gốc của nó, trƣớc khi có trời đất đã có nó rồi. Nó tạo ra quỉ thần, thƣợng đế, nó
