Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
Nguyễn Hiến Lê
Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Giới thiệu và chú dịch: Nguyễn Hiến Lê
Chương VI
ĐẠO LÀ ĐẠI TÔN SƢ CỦA TA
(Đại tôn sƣ)
1
Biết đƣợc thiên đạo và nhân sự, đó là đạt đƣợc mức cao nhất của tri thức. Biết đƣợc thiên đạo là biết
rằng vạn vật do tự nhiên sinh ra, vậy thì phải theo tự nhiên. Biết đƣợc nhân sự là dùng cái mà trí tuệ
có thể biết đƣợc để bảo hộ cái mà trí tuệ không thể biết đƣợc 455 [1] hầu hƣởng hết tuổi trời, khỏi
chết yểu. Nhƣ vậy là tri thức cao minh nhất. Nhƣng tri thức cũng có cái luỵ của nó, vì tri thức nào
cũng phải có đối tƣợng [rồi mới biết đƣợc là đúng hay sai], mà đối tƣợng lại không xác định đƣợc
456 [2] . Chẳng hạn làm sao biết đƣợc cái mà tôi gọi là trời đó không phải là ngƣời, và cái tôi gọi là
ngƣời đó không phải là trời? Với lại chỉ bậc chân nhân mới có đƣợc chân tri.
Thế nào là chân nhân? Bậc chân nhân thời cổ không chê ít 457 [3] , không khoe thành công, không
cầu kẻ sĩ tới với mình; một ngƣời nhƣ vậy có lầm lỗi cũng không hối hận, có làm điều tốt cũng
không tự đắc; lên cao cũng không run sợ, vô nƣớc không ƣớt, vì tri thức đạt đƣợc Đạo rồi.
Chân nhân thời cổ ngủ không nằm mộng, thức dậy không ƣu tƣ, không ăn thức ngon, thở trầm trầm,
vì hơi thở từ gót chân mà lên chớ không phải từ trong họng phát ra 458 [4] . Ngƣời nào khi nghị luận
bị ngƣời ta áp đảo 459 [5] thì lời phát ra nhƣ tiếng ụa. Ngƣời nào thị dục càng mạnh thì tinh thần
càng nông cạn.
Chân nhân thời cổ không ham sống, không sợ chết, sinh ra không thấy làm vui, chết đi không thấy
làm buồn (không cự tuyệt), hốt nhiên tới rồi hốt nhiên đi, thế thôi; không quên mình ở đâu mà ra,
