Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
- Con xin thầy, thế nào là một ngƣời kì dị.
- Ngƣời kì dị là ngƣời không hợp với ngƣời đời mà hợp với thiên lí. Cho nên bảo: “Kẻ tiểu nhân của
trời là bậc quân tử của ngƣời, mà bậc quân tử của ngƣời là kẻ tiểu nhân của trời”.
5
Nhan Hồi hỏi Trọng Ni:
- Ông Mạnh Tôn Tài [một ngƣời hiền nƣớc Lỗ] khi mẹ chết thì khóc nhƣng không có nƣớc mắt, lòng
không xót xa, để tang mà không hề buồn rầu, vậy mà đƣợc tiếng là biết lẽ cƣ tang nhất trong nƣớc
Lỗ; có danh mà không có thực sao? Con lấy làm lạ quá.
Trọng Ni đáp:
- Ông Mạnh Tôn đã đạt đƣợc đến tận cùng đạo cƣ tang rồi. Ông ấy so với ngƣời biết tang lễ thì tiến
hơn một bực; việc tang nên đƣợc giản dị, nhƣng [vì thế tục] chƣa giản dị đƣợc nhƣ ý, cho nên nhƣ
ông ấy cũng đã là giản dị rồi. Ông ấy không phân biệt thế nào là sống với chết, thế nào là trƣớc với
sau. Ông ấy chấp nhận, đợi sự biến hoá mà không biết mình sẽ biến hoá ra cái gì. Ai biết đƣợc mình
đƣơng biến hoá mà thực ra chẳng phải là biến hoá, hoặc đƣơng khi không biến hoá mà thực ra đã là
biến hoá rồi? Anh và thầy đều là những ngƣời nằm mê mà chƣa tỉnh chăng? Ông Mạnh Tôn thấy cái
chết thì bề ngoài sợ, nhƣng trong lòng không đau khổ. Chết cũng nhƣ đổi căn nhà 489 [35] chứ
không thật là chết. Ông ấy riêng tỉnh, thấy ngƣời ta khóc thì cũng khóc, nhƣ vậy là theo hoàn cảnh.
Ngƣời ta cho cái hình hài tạm thời của mình là cái “ta”, nhƣng làm sao biết đƣợc cái “ta”đó thực là ta
không. Chẳng hạn có thể anh nằm mộng thấy anh là con chim bay lên tới trời xanh, hoặc là con cá
lặn xuống đáy vực thẳm. Không biết đƣợc ngƣời đƣơng nói đây là tỉnh hay nằm mộng. Gặp điều
thích ý mà không cƣời, mất cái làm cho mình thích đó thì cũng vẫn cƣời, chỉ ngƣời nào vui vẻ về sự
tạo vật an bài cho mình mà thuận ứng với mọi biến hoá, ngƣời đó mới đạt đƣợc cảnh giới hƣ vô của
trời.
6
