Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
Hai ngƣời nhìn nhau cƣời, đáp:
- Nhƣ anh, mới là không hiểu ý nghĩa của lễ.
Tử Cống về kể lại cho Khổng tử nghe:
- Họ là hạng ngƣời ra sao? Không tu dƣỡng đức hạnh, thái độ không đoan trang. Ngƣời chết nằm đó
mà họ đờn ca, vẻ mặt thản nhiên, không biết phải gọi thái độ của họ là gì, họ là hạng ngƣời ra sao?
Khổng tử đáp:
- Họ sống ở ngoài cõi chúng ta, còn thầy sống ở trong cõi. Trong và ngoài không thông với nhau
đƣợc. Thầy đã cạn suy nên sai anh lại điếu. Họ đánh bạn với tạo hoá, ngao du trong vũ trụ: Họ coi sự
sống nhƣ cái bƣớu, coi chết nhƣ cái nhọt vỡ ra. Nhƣ vậy coi sinh tử là sự tuần hoàn của cái khí,
không phân biệt trƣớc sau. Họ coi hình hài là vật để tạm gởi tinh thần của họ, gởi vào hình thể này
hay hình thể khác thì cũng vậy. Họ quên lá gan và trái mật của họ, không để ý tới tai mắt của họ. Họ
coi sinh tử nhƣ lẽ tuần hoàn, đi rồi trở về, không biết đâu là đầu, đâu là cuối. Họ mang nhiên 485
[31] , bồi hồi sống ở ngoài cõi trần thế, tiêu dao ở cảnh giới vô vi, đâu có chịu sự câu thúc vì lễ nghi
để hợp với tai mắt của ngƣời đời nữa.
- Vậy thì thƣa thầy, thầy sống theo qui tắc 486 [32] nào?
- Thầy là ngƣời bị trời đày đoạ, nhƣng thầy cũng rán giảng cho anh hiểu điều gì thầy biết.
- Con xin thầy, bọn họ sống theo qui tắc nào?
- Loài cá thích nghi với nƣớc, loài ngƣời thích nghi 487 [33] với đạo. Thích nghi với nƣớc thì rúc
trong bùn mà kiếm ăn; thích nghi với đạo thì không làm gì mà thiên tính đƣợc an định. Cho nên bảo:
“ Cá ở trong sông, hồ, vui thích mà quên mình, ngƣời ở trong đạo và thuật, vui thích mà quên mình ”
488 [34] .
