Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
hành vi thác loạn, bậy bạ”.
Về nội dung, còn hiển nhiên hơn nữa: mười phần thì có chín phần là của Lão.
- Trong Nội thiên không hề tả xã hội loài người thời nguyên thuỷ mà Lão cho là xã hội lí tưởng
(chương 80 Đạo đức kinh):
“Nước nhỏ ít dân, tuy có khi gấp chục gấp trăm sức người mà không dùng…, tuy có thuyền, có xe
mà không ngồi… dân thắt dây để ghi nhớ… thoả mãn với thức ăn, y phục, nhà cửa mà vui vẻ với
phong tục của họ. Dân những nước ở sát nhau trông thấy nhau, nghe tiếng gà tiếng chó của nhau mà
đến già chết cũng không qua lại với nhau”.
Chương 3 và chương 12, Lão còn nhấn mạnh vào điểm này: chỉ cần cho dân “no bụng cứng xương”
thôi (thực kì phúc, cương kì cốt); còn những cái khác đều không ham.
Tác giả hai chương Khư khiếp và Mã đề diễn lại đúng những ý đó, có khi dùng đúng những lời của
Lão nữa:
“Thời đó người ta thắt dây để ghi nhớ, thoả mãn về thức ăn, y phục, phong tục, nhà ở. Dân các nước
ở sát nhau, trông thấy nhau, nghe tiếng gà gáy, chó sủa của nhau, mà tới khi già chết, cũng không
qua lại với nhau”. (X.6).
“Con người ở trong nhà không biết mình làm gì, ra ngoài không biết mình đi đâu, ăn thấy thích, no
rồi thì vỗ bụng đi chơi (IX.4)… người nào cũng bước chậm chạp, ung dung… trong núi không có
đường mòn, trên chằm không có thuyền, không có cầu (IX.2)… họ dệt vải để mặc, cày ruộng để ăn…
sống vô dục, hồn nhiên, chất phác (IV.2).
- Câu “Huỷ bỏ Đạo đức để thay nhân nghĩa vào, đó là tội của thánh nhân” (bài IX.3) cũng diễn
đúng ý của Lão tử trong chương 16 Đạo đức kinh: “Đại Đạo phế, hữu nhân nghĩa”.
Trang tử tuy chê nhân nghĩa là thừa, xấu xa: “vua Nghiêu đã đem nhân nghĩa xâm vào mặt anh [tức
Ý Nhi tử], dùng thị phi cắt mũi anh thì làm sao anh còn đạt được cảnh giới tiêu dao, thuận ứng với
mọi sự biến hoá được nữa” (chương VI, bài 6), nhưng không bảo nhân nghĩa là mầm của loạn, mà
bọn vua chư hầu mượn nhân nghĩa để ăn cắp của dân (X.4).
