Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
quay trở lại, tới gần Lão tử, hỏi về cách tu thân. Lão tử đáp:
- Nét mặt chú kiêu căng, mắt chú láo liên, trán chú dồ, miệng chú rộng, thái độ chú tự cao, chú nhƣ
con ngựa đang chạy mà bị cột lại; chú hung hăng muốn hành động nhƣng nên tự kìm lại, chú muốn
bật ra nhƣ cái máy, chú nhận xét, tự biết rằng mình trí xảo, nên có thái độ kiêu căng. Không tin tôi
thì cứ coi bọn ăn trộm ở biên giới sẽ biết 754 [21] .
8
Lão tử bảo:
- Đạo lớn tới nỗi không biết đâu là cùng, mà nhỏ tới nỗi không sót một vật nào. Cho nên vạn vật đều
có đủ trong đó. Nó rộng tới nỗi cái gì cũng dung nạp đƣợc, sâu tới nỗi không ai dò đƣợc. Hình thể,
đạo đức, nhân nghĩa chỉ là những nhánh nhỏ của tinh thần, chỉ bậc chí nhân mới cho chúng một định
nghĩa đƣợc 755 [22] . Chỉ bậc chí nhân làm chủ đƣợc thế giới mà không bị luỵ về nó; mọi ngƣời đều
tranh nhau quyền bính, chí nhân thì không dự vào. Chí nhân giữ kĩ cái Đạo, không vì lợi lộc mà đổi
lòng. Biết rõ đƣợc bản chân của sự vật, giữ đƣợc cái bản nguyên chung, cho nên vƣợt đƣợc trời đất,
bỏ lại vạn vật mà tinh thần hoàn toàn tự do. Chí nhân hiểu Đạo, hợp nhất với Đức, gạt nhân nghĩa ra,
bỏ lễ nhạc, nên lòng đƣợc yên tĩnh.
9
Cái đạo mà ngƣời đời quí đƣợc chép ở trong sách. Sách chẳng qua chỉ là lời. Lời sở dĩ quí là nhờ ý.
Ý tuỳ thuộc một cái gì không dùng lời mà truyền đƣợc. Nhƣng ngƣời đời quí lời mà truyền lại trong
sách. Mặc dù mọi ngƣời quí sách, tôi vẫn cho nó không đáng quí, vì cái mà ngƣời ta quí trong sách,
tôi cho không phải là quí. Nhìn mà thấy đƣợc là hình và sắc; nghe mà thấy đƣợc là tên và tiếng.
Buồn thay! Ngƣời đời cho rằng hình và sắc; tên và tiếng diễn đƣợc chân tính của sự vật. [Điều đó
không đúng], vì ngƣời biết thì không nói, ngƣời nói thì không nói. Ngƣời đời đâu hiểu đƣợc lẽ ấy.
Một hôm vua [Tề] Hoàn công đọc sách ở trên nhà, ngƣời đóng xe tên Biển đang đẽo bánh xe ở dƣới
sân, bỏ cái búa cái đục, bƣớc lên hỏi Hoàn công:
