Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
- Cha con chúng yêu nhau, chẳng nhân là gì.
- Xin hỏi thế nào là chí nhân?
- Chí nhân thì không nghĩ tới cha mẹ.
Thái tể hỏi:
- Đãng tôi nghe nói không nghĩ tới cha mẹ thì không yêu cha mẹ, không yêu cha mẹ là bất hiếu. Có
thể bảo chí nhân thì bất hiếu đƣợc không?
Trang tử đáp:
- Không phải vậy. Chí nhân là một đức rất cao, không thể dùng đức hiếu mà xét nó đƣợc. Lời ông
nói đó không phải là vƣợt đƣợc mà là chƣa đạt đƣợc đức hiếu. Một ngƣời đi về phƣơng Nam, tới
kinh đô của Sở là Dĩnh, quay về phƣơng Bắc không thấy núi Ninh 781 [2] là tại sao? Tại tiến về
phƣơng Nam quá xa rồi. Cho nên bảo rằng: “Làm con kính trọng cha mẹ dễ hơn là thƣơng yêu cha
mẹ; thƣơng yêu cha mẹ thì dễ hơn quên cha mẹ; quên cha mẹ lại dễ hơn là làm sao cho cha mẹ quên
mình; làm sao cho cha mẹ quên mình đi lại dễ hơn mình quên hết đƣợc thiên hạ 782 [3] ; quên hết
đƣợc thiên hạ lại dễ hơn là làm sao cho thiên hạ quên mình đi. Ngƣời nhƣ vậy bỏ hết đức của vua
Nghiêu, vua Thuấn, tự nhiên mà vô vi, ân huệ truyền đến muôn đời mà thiên hạ không ai biết, đâu
phải nhƣ hạng than thở về đạo đức mà khuyên nhân với hiếu? Hiếu để, nhân nghĩa, trung tín, trinh,
liêm đều là miễn cƣỡng uốn nắn bản tính, có gì đâu mà khen?783[4] Cho nên bảo: “Bậc chí quí thì
coi thƣờng tất cả các chức tƣớc trong nƣớc; bậc chí phú coi thƣờng tất cả của cải trong nƣớc; bậc cực
vẻ vang 784 [5] thì coi thƣờng tất cả các danh dự ở đời. Bởi vậy Đạo vĩnh cữu bất biến” 785 [6] .
3
Bắc Môn Thành [một bề tôi của Hoàng Đế] hỏi Hoàng Đế:
