Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
Trọng Ni đáp:
- Cổ nhân thích ứng với biến hoá ở ngoài mà trong lòng không thay đổi. Ngày nay ngƣời ta thay đổi
trong lòng mà không thích ứng với biến hoá ở ngoài. Ai muốn thích ứng với biến hoá ở ngoài thì
phải biết cái luật bất biến hoá. Yên tĩnh biến hoá, mà cũng là yên tĩnh không biến hoá; yên tĩnh tiếp
xúc với vật nhƣng đừng nhiều quá.
13
Vua Hi Vi có cái vƣờn cây, vua Hoàng Đế có cái vƣờn hoa, vua Thuấn có cung điện, vua Thang và
vua Võ có cung thất. Các bậc quân tử nhƣ các thầy Nho, thầy Mặc [tuy học thuyết trái nhau] mà còn
dùng điều phải điều trái để “điều hoà” lẫn nhau, huống hồ là ngƣời ngày nay. Thánh nhân ở với vật
mà không làm hại vật. Không là hại ai nên không ai có thể làm hại mình đƣợc. Chỉ ngƣời nào không
làm hại ai mới có thể giao thiệp với mọi ngƣời đƣợc.
Rừng núi, gò đống làm cho ta vui vẻ, hăng hái. Vui chƣa dứt thì đã buồn. Vui, buồn tới ta không
đuổi chúng đƣợc, mà chúng đi ta cũng không ngăn chúng đƣợc. Hởi ơi! Đời ngƣời nhƣ cái quán trọ
vậy, ghé đó rồi đi. Ta biết đƣợc cái ta gặp mà không biết cái ta không gặp; ta làm đƣợc những cái ta
làm đƣợc mà không làm đƣợc những cái khác. Có những cái mình không biết, mình không làm đƣợc,
đó là điều không ai tránh khỏi. Muốn tránh những cái không tránh đƣợc, điều đó chẳng đáng thƣơng
tâm ƣ? Lời nói thực đúng thì không dùng lời, hành vi thật hoàn toàn thì không dùng hành vi. Đem cái
mình biết mà bao quát tất cả những cái mình không biết, thiển cận thay!
*
(Xin coi nhận định ở cuối chương sau)
