Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
- Lúc nãy ta đã đọc đƣợc tâm ý anh trong cặp mắt anh, nay nghe lời anh nói, ta thấy mình đã đoán
đúng. Mắt anh thất thần nhƣ đứa nhỏ mất cha mẹ, cầm cây sào mà mò cha mẹ ở đáy biển. Anh là
ngƣời mất bản tính, rất hoang mang. Anh muốn khôi phục lại bản tính mà không biết cách nào. Thật
đáng thƣơng.
Nam Vinh Xu xin phép về nhà trọ: rán tu dƣỡng những điều mình cho là tốt, từ bỏ những điều mình
cho là xấu. Sau mƣời ngày còn tự thấy ƣu tƣ 1175 [5] , trở lại thăm Lão tử. Lão tử bảo:
- Anh đã tự gột rửa đƣợc bản tâm, cái khí tinh thục đã sung mãn, nhƣng trong lòng vẫn còn nhiều cái
xấu. Ngƣời nào mà tai mắt bị ngoại vật làm cho bế tắc thì đừng nên vội khống chế nó, nếu không,
nội tâm sẽ bị nhiễu loạn. Nội tâm mà bị bế tắc thì cũng đừng nên vội khống chế nó, nếu không thì tai
mắt sẽ bị nhiễu loạn. Ngƣời nào cả tai mắt lẫn nội tâm bị bế tắc thì bản tính còn không giữ đƣợc,
huống hồ là hành động theo Đạo 1176 [6] .
Nam Vinh Xu bảo:
- Một ngƣời trong xóm đau, ngƣời láng giềng lại thăm, nếu ngƣời đau còn kể rõ đƣợc bệnh của mình
thì bệnh chƣa nặng lắm. Còn tôi, mỗi lần nghe nói tới Đạo lớn thì nhƣ ngƣời uống thuốc mà bệnh
tăng lên. Tôi xin ông chỉ cho cách bảo toàn bản tính thôi.
Lão tử đáp:
- Cách bảo toàn bản tính là trƣớc hết phải tự hỏi mình có rời bản tính không? Có thể không làm mất
nó không? Có thể không cần bói bằng mu rùa hay cỏ thi mà biết đƣợc cát hung không? Có thể ngừng
lại đúng lúc không? Có thể không đeo đuổi ngoại vật không? Có thể không cầu ở ngƣời mà cầu ở
chính mình không? Có thể giữ tinh thần đƣợc tự do không? Có thể vô tâm mà thuận theo vật không?
Lòng có thể nhƣ lòng của đứa hài nhi không? Hài nhi khóc suốt ngày mà không khan tiếng là vì tâm
khí nó cực điều hoà, nắm chặt tay suốt ngày mà không cầm cái gì cả 1177 [7] , là vì đức tính tự nhiên
của có là vậy; nó ngó suốt ngày mà mắt không cử động vì không để ý tới ngoại vật; nó đi mà không
biết đi đâu, ở yên mà không biết làm gì. Nó thuận theo ngoại vật, cùng lên xuống (nổi chìm) với vạn
vật. Đó là cách bảo toàn bản tính.
