Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
Nam Vinh Xu hỏi:
- Đó có phải là đức của bậc chí nhân không?
Lão tử đáp:
- Không. Đƣợc nhƣ vậy mới chỉ nhƣ cục băng tan ra thôi [trút bỏ đƣợc thành kiến nhƣ cục băng trút
hết khí lạnh]. Bậc chí nhân tuỳ theo đất mà ăn uống 1178 [8] [sống theo tự nhiên], tuỳ theo thời mà
vui vẻ. Không vì cái lợi giữa mình và ngƣời mà lòng phải nhiễu loạn, không lập dị, không mƣu mô,
không giao thiệp với ai, tự do đi và vô tâm mà về. Đó là cách bảo toàn bản tính.
- Nhƣ vậy là đạt tới cảnh giới tối cao chƣa?
- Chƣa. Tôi hỏi anh có thể nhƣ đứa hài nhi đƣợc không? Đứa hài nhi cử động mà không biết nó làm
gì, đi mà không biết đi đâu. Thân thể anh phải nhƣ cây khô, tinh thần anh phải nhƣ tro tàn. Nhƣ vậy
hoạ phúc mới không tới. Đã không còn hoạ phúc nữa thì đâu còn bị tai nạn nữa.
3
Ngƣời nào an vui thì phát ra ánh sáng của trời [ánh sáng tự nhiên]. Ngƣời nào phát ra ánh sáng của
trời thì ngƣời khác coi ngƣời đó cũng nhƣ một ngƣời thƣờng. Ngƣời nào tu thân [theo tự nhiên] thì
có hằng tâm. Có hằng tâm thì đƣợc ngƣời khác qui phụ, đƣợc trời giúp đỡ. Đƣợc ngƣời khác qui phụ
thì gọi là “dân của trời” (thiên dân); đƣợc trời giúp đỡ thì gọi là “con trời” (thiên tử).
Ngƣời ham học thƣờng nhắm vào cái mình không học đƣợc; ngƣời ham làm là nhắm vào cái mình
không làm đƣợc; ngƣời ham biện luận thƣờng nhắm vào cái điều không thể biện luận đƣợc. Một
ngƣời biết ngƣng lại ở chỗ không ai có thể biết đƣợc là đạt đƣợc cái cực điểm của tri thức. Nếu
không nhận sự hạn chế tự nhiên ấy thì bản tính thiên nhiên tất hao tổn.
Hiểu tính chất của vật mà tuỳ thuận hình thể của nó, đừng ƣu tƣ, giữ tâm cho thƣ thái, giữ tấm lòng
kính cẩn để thông đạt ngoại vật, nhƣ vậy mà vẫn còn có thể gặp tai hoạ. Nhƣng những tai hoạ đó là
