Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
Theo tôi những ngƣời đời Hán hay Lục Triều (Nguỵ, Tấn) khi thu nhập các bài để cho vào mỗi
chƣơng, đã không chú trọng tới điểm nhất trí đó, có lẽ không hề đặt ra vấn đề chân nguỵ nữa. Xung
hư chân kinh (tức Liệt tử) nhƣ vậy, mà Nam Hoa kinh (tức Trang tử) cũng vậy. Đó là một lỗi chung
của nhiều công trình sƣu tập thời đó.
Trong bộ Liệt tử (Lá Bối - 1973) tôi bảo không sao phân biệt đƣợc bài nào của Liệt Ngự Khấu viết,
bài nào của ngƣời sau viết (có thể toàn thể đều do ngƣời đời sau viết), cho nên tôi chỉ sắp đặt lại theo
nội dung, chia thành các chƣơng: Vũ trụ, Sinh tử, Đạo, Huyền thoại và Truyền thuyết, Cố sự và ngụ
ngôn… cho dễ kiếm.
Trong bộ Trang tử này, vấn đề chân nguỵ quan trọng nhất, mà sự nhận định về chân nguỵ chỉ là
những giả thuyết có thể đúng nhiều hay ít, có đúng cũng chỉ đúng về đại cƣơng: của Trang hay của
ngƣời đời sau; chứ không căn căn cứ vào đâu để quả quyết bài này của phái Trang, phái Lão, phái
Khổng đƣợc. Vì vậy sắp đặt lại các bài theo phái là một việc mạo hiểm. Còn sắp đặt theo từng vấn đề
(nhƣ trong Liệt tử tôi đã làm) là một việc vô ích, vì mỗi vấn đề có nhiều chủ trƣơng khác nhau (tuỳ
ngƣời viết ở trong môn phái nào), có khi trái ngƣợc nhau nữa (chẳng hạn vấn đề Đạo, có bài hiểu
Đạo theo Lão, Trang, có bài lại phân biệt ra Thiên đạo, nhân đạo; vấn đề vô vi, có bài chủ trƣơng vô
vi nhƣ Lão, Trang nghĩa là cứ thuận theo tự nhiên mà hành động, có bài bảo vua thì vô vi mà bề tôi
thì hữu vi; nhất là thái độ đối với các ông thánh của đạo Nho, nhƣ Nghiêu, Thuấn… có bài mạt sát
kịch liệt, có bài đề cao, có bài ôn hoà).
Do đó mà tôi vẫn giữ lối trình bày của cổ nhân, giữ nhan đề và thứ tự các chƣơng, chia mỗi chƣơng
ra nhiều bài để độc giả dễ kiếm, mỗi bài mang một số Á Rập, và không có nhan đề; sau cùng, tôi một
phần dựa vào ý kiến của ngƣời trƣớc, một phần tôi đƣa ra ý kiến của riêng tôi để phỏng định chƣơng
nào hoặc bài nào là chân hay nguỵ, nếu là nguỵ thì có thể là của phái nào.
NỘI THIÊN
Trƣớc hết chúng ta hãy xét sự phân biệt Nội thiên, Ngoại thiên, Tạp thiên có hợp lí không đã.
Có điều này chắc chắn, ai cũng công nhận là Trang tử khác hẳn Lão tử (tức Đạo Đức kinh), Luận
ngữ, Mạnh tử…, thành hình lần lần trong một thời gian rất dài, từ sinh thời của Trang tử tới cuối thời
Chiến Quốc hay đầu đời Hán, trong khoảng hai trăm năm hay hơn nữa.
Xét chung thì Nội thiên do Trang tử viết, còn hai thiên Ngoại và Tạp thiên do ngƣời sau thêm vào.
Sự phân biệt Nội thiên ra một bên, Ngoại và Tạp thiên ra một bên là điều rất hữu lí và rất dễ nhận. Vì
