Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
12
Khi Khổng Tử bị vây ở khoảng giữa nƣớc Trần và nƣớc Thái, bảy ngày ăn toàn rau, không đƣợc một
hột cơm, dung nhan tiều tuỵ mà vẫn gảy đàn ca hát trong phòng. Nhan Hồi hái rau ở ngoài, nghe Tử
Lộ và Tử Cống nói với nhau:
- Thầy chúng mình bị đuổi ra khỏi nƣớc Lỗ, rồi phải trốn khỏi nƣớc Vệ; tại nƣớc Tống, ngƣời ta đốn
cây dƣới đó thầy đã ngồi; thầy bị cùng khốn ở nƣớc Thƣơng và nƣớc Chu, bây giờ lại bị vây ở đây.
Có lệnh ai giết thầy mình cũng vô tội, ai muốn sỉ nhục thầy mình cũng không bị cấm. Vậy mà thầy
không dứt tiếng đàn, và tiếng ca hát. Một ngƣời quân tử mà vô liêm sĩ tới bực đó ƣ?
Nhan Hồi không biết đáp hai ngƣời đó ra sao, vô kể lại cho thầy nghe. Khổng Tử gạt cây đàn cầm
sang một bên, thở dài, bảo:
- Do với Tử (tức Tử Lộ và Tử Cống) là bọn tiểu nhân thiển cận. Gọi chúng vô đây, ta giảng cho.
Tử Lộ và Tử Cống vô. Tử Lộ bảo:
- Tình cảnh lúc này có thể gọi là khốn cùng rồi.
Khổng Tử bảo:
- Nói gì vậy? Ngƣời quân tử mà hiểu đạo thì gọi là thông đạt, không hiểu đạo thì gọi là khốn cùng.
Nay ta giữ vững đạo nhân nghĩa mà gặp tai nạn thời loạn, có gì đâu mà bảo là khốn cùng? Ta tự xét
lòng ta, thấy không có gì là không hiểu Đạo, gặp tai nạn ta vẫn giữ đƣợc Đức của ta. Tới mùa đông,
sƣơng tuyết đổ xuống mới biết cây tùng cây bách là xanh tốt. Tai nạn ở giữa Trần và Thái này chẳng
phải là cái may cho ta ƣ?
Nói rồi, Khổng Tử cầm cây đàn cầm lên tiếp tục gảy và ca hát. Tử Lộ phấn khởi cầm cái mộc mà
múa. Tử Cống bảo:
- Từ trƣớc tới nay tôi không biết trời cao tới đâu, đất dày tới đâu. Cổ nhân mà đạt Đạo thì khốn cùng
vũ trụ cũng vui, hiển đạt cũng vui. Khốn cùng và hiển đạt đều không ảnh hƣởng gì tới cái vui cả.
