Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
Xƣa kia, khi nhà Chu mới phát, nƣớc Cô Trúc có hai kẻ sĩ: Bá Di và Thúc Tề 1433 [22] . Hai ngƣời
đó bảo nhau:
- Nghe nói ở phƣơng Tây có một ngƣời hình nhƣ đạt Đạo, mình thử lại đó xem sao.
Khi họ tới phía Nam núi Kì 1434 [23] , vua Võ vƣơng hay tin sai là Đán lại hội kiến, đề nghị với họ
nhƣ sau:
“Chúng tôi sẽ tặng hai ông bổng lộc hạng nhì [chỉ kém ngƣời trong họ vua], quan chức hạng nhất.
[Nếu hai ông chịu thì] chúng ta sẽ chép lời thề, vấy máu bò lên lời thề rồi chôn xuống đất”.
Bá Di và Thúc Tề nhìn nhau cƣời:
- Ha! Lạ thay, cái mà chúng tôi gọi là Đạo đâu phải vậy. Xƣa kia, khi vua Thần Nông làm chủ thiên
hạ rồi, mỗi mùa đều tế lễ để tỏ lòng cung kính trời đất quỉ thần mà không cầu phúc. Ông trị dân thì
hết lòng trung tín mà không đòi hỏi dân điều gì. Ai vui vẻ tham dự việc nƣớc thì ông để cho tham dự,
ai vui vẻ tự ý quản trị thì ông nhƣờng cho quản trị. Ông không nhận ngƣời ta suy bại mà dựng sự
nghiệp cho mình, không thấy ngƣời ta hèn kém mà đề cao mình, không lợi dụng thời cơ mà mƣu tƣ
lợi cho mình. Nay nhà Chu thấy nhà Ân loạn mà đoạt chính quyền của Ân, dùng mƣu mô, đem tƣớc
lộc ra dụ thiên hạ 1435 [24] , trông cậy vào binh lực để bảo vệ uy quyền, sát sinh để thề mà mong
đƣợc tín nhiệm, khoe hành vi của mình để làm vui lòng dân chúng, tấn công các nƣớc láng giềng để
làm giàu, nhƣ vậy là dẹp loạn [của nƣớc Ân] để thay vào bằng sự bạo ngƣợc.
Chúng mình nghe nói kẻ sĩ thời xƣa gặp thời trị thì không trốn trách nhiệm, nhƣng gặp thời loạn thì
bỏ chức vụ đi, không cẩu thả ngồi lại. Ngày nay thiên hạ ở trong cảnh hôn ám, đức nhà Chu 1436
[25] đã suy, ở với Chu để cho hành vi của Chu làm dơ bẩn thân mình sao bằng rời bỏ Chu để bảo tồn
sự thanh khiết của mình.
Quyết định rồi, hai ông ấy lên phía Bắc, ở ẩn trong núi Thú Dƣơng mà chịu chết đói. 1437 [26]
