Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
- Nội thiên ý man mác mà qui về một mối, Ngoại thiên không hàm súc mà ý phồn tạp,
- Nội thiên không cố chấp nhƣ Ngoại thiên,
- Nội thiên tuy “nén” Khổng tử xuống, nhƣng không có giọng khinh bạc,
- Nội thiên tuy có điểm giống Lão giáo nhƣng dựng đƣợc một thuyết riêng. Ngoại thiên nông cạn,
bắt chƣớc Lão giáo mà không phát huy đƣợc gì, kém nhất là những chƣơng Biền mẫu, Mã đề, Khƣ
khiếp, Thiên đạo, Thiện tính, Chí lạc.
So sánh Ngoại thiên với Tạp thiên, Vƣơng bảo Tạp thiên tuy không thuần, nhƣng phát huy đƣợc ý
nghĩa của Nội thiên, và hơn Ngoại thiên ở điểm đó; nhƣng có mấy chƣơng Nhƣợng vƣơng, Đạo
chích, Thuyết kiếm, Ngƣ phủ lời và ý đều bỉ lậu, tầm thƣờng quá đỗi.
Tuyên Dĩnh bảo Tạp thiên sở dĩ gọi là tạp vì mỗi bài đều tuỳ hứng mà viết, tuy nhiên đối với đạo,
không nhất thiết là tạp loạn.
Vƣơng bảo “không thuần”, Tuyên bảo là “tuỳ hứng”, ý nghĩa đại khái nhƣ nhau.
Tôi thấy từ Nội thiên bƣớc qua Ngoại thiên, không khí khác hẳn, nhƣ đƣơng ở một nơi có ngăn nắp
qua một nơi hỗn độn, càng về sau, cảm giác hỗn độn đó càng tăng.
- Điều ta để ý tới trƣớc hết là nhan đề mỗi chƣơng không còn liên quan gì với ý nghĩa của chƣơng,
nhƣ chƣơng VIII, lấy hai chữ “biền mẫu” mà đặt tên cho chƣơng. Biền mẫu có nghĩa là ngón chân
dính nhau, còn ý cả chƣơng là phải thuận theo cái tính của mỗi vật, đừng làm cái gì hại tới bản tính
tự nhiên (bất dĩ nhân hại thiên). Tất cả các chƣơng khác đều nhƣ vậy.
- Điểm thứ nhì là tƣ tƣởng không thuần. Trong Nội thiên, trừ mấy bài đáng ngờ của ngƣời sau thêm
vào hai chƣơng Nhân gian thế và Đại tôn sƣ, còn thì tƣ tƣởng nhất quán, có hệ thống. Trong Ngoại
và Tạp thiên trái lại, ta thấy có ít nhất là năm xu hƣớng:
* một xu hƣớng giữ đúng tƣ tƣởng của Trang, tôi gọi là học phái Trang;
* một xu hƣớng theo Lão rõ rệt, tôi gọi là học phái Lão; trong phái này có nhà ôn hoà (La Căn Trạch
