Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
1707[56] Câu này của Công Tôn Long. Theo L.K.h.: con “cẩu” là con chó con, lông chƣa dài; còn
“khuyển” là con chó lớn, lông đã dài rồi; con cẩu chƣa thành con khuyển, nên không phải con
khuyển.
1708[57] Ngựa vàng là một ý niệm, bò đen là một ý niệm nữa; khi hai con đứng với nhau lại có một
ý niệm chung về ngựa và bò, vậy là ba ý niệm.
1709[58] Có sách giảng: trắng và đen là tiếng ta đặt ra, vậy ta cũng có thể đảo ngƣợc lại, gọi là đen
cái màu mà hiện nay ta gọi là trắng. Có sách lại giảng: chó trắng là lông nó trắng nhƣng đồng thời nó
cũng đen vì mắt của nó đen. Còn một cách giải khác: màu sắc là do ánh sáng, áng sáng thay đổi thì
màu sắc cũng đổi thay, trắng cũng có thể hoá xanh, đỏ hay đen.
1710[59] Câu này cũng của Công Tôn Long. Ông muốn bảo: con ngựa con đó bây giờ không có mẹ,
tức là chƣa bao giờ có mẹ. Ông nói bậy, vì không chấp nhận sự biến đổi: trƣớc nó có mẹ, bây giờ
mới không.
1711[60] Vì cứ chặt một nửa thì con một nửa, hôm sau còn một nửa của một nửa còn lại hôm trƣớc,
cứ nhƣ vậy hoài vạn đời sau cũng còn lại một nửa của cái nửa còn lại hôm trƣớc. – Hy Lạp thời cổ,
thế kỉ thứ năm trƣớc T.L. Zénon cũng có một nguỵ biện nhƣ vậy: Achille chạy rất nhanh, con rùa
chạy rất chậm; con rùa chạy trƣớc một quảng rồi thì vạn đời sau Archille cũng không đuổi kịp con
rùa.
1712[61] Hoàn Đoàn và Công Tôn Long đều là ngƣời nƣớc Triệu, Công Tôn Long sinh khoảng -330,
mất khoảng -242, chịu ảnh hƣởng của Huệ Thi, thuộc phái Danh gia, soạn cuốn Công Tôn tử nay còn
6 thiên.
1713[62] Câu này L.K.h. cho là lời của Huệ Thi và dịch là: Nhƣng tôi đây này, vũ trụ làm gì đƣợc
tôi? (Nguyên văn: Thi tồn hùng nhi vô thuật).
1714[63] Câu này, nguyên văn là: Phù sung nhất thượng khả, viết dũ quí, đạo cơ hĩ. Tôi theo H.C.H.
– D.N.L. dịch là: càng tôn trọng ngôn từ, đừng phát ngôn (bừa bãi) thì càng gần với đạo. L.K.h. dịch
là: Cái hiểu biết của Huệ Thi có thể diễn đạt đƣợc một khía cạnh của chân lí nếu ông ta bảo: “Càng
quí trọng cái Đạo thì càng gần nó”.
