rộng lớn hơn? Trung Quốc vẫn níu giữ quan niệm truyền thống của mình.
Cho tới năm 1863, sau hai thất bại quân sự trước các cường quốc “man di”
và một cuộc nổi dậy quy mô lớn ở trong nước (cuộc khởi nghĩa Thái bình
Thiên quốc
) chỉ bị dập tắt khi huy động thêm quân đội nước ngoài,
Hoàng đế Trung Quốc gửi một lá thư tới Abraham Lincoln, trấn an ông về
thiện ý của Trung Quốc: “Với lòng tôn kính của mình, trẫm nhận từ Trời sứ
mệnh trị vì thiên hạ, trẫm coi cả đế quốc trung tâm thế giới [Trung Quốc]
và các quốc gia bên ngoài như một gia đình, không có bất kỳ sự phân biệt
nào.”
Năm 1872, nhà Hán học xuất chúng người Scotland – James Legge
diễn đạt rõ ràng vấn đề trên và với đặc điểm của thời đại mình, niềm tin vào
tính ưu việt rõ ràng của khái niệm trật tự thế giới ở phương Tây:
Trong 40 năm qua, vị thế [của Trung Quốc] trong tương quan với các
quốc gia tiên tiến hơn trên thế giới đã hoàn toàn thay đổi. Nước này đã
tham gia vào các hiệp ước dựa trên những điều khoản bình đẳng; nhưng
tôi không nghĩ rằng các quan lại và người dân quốc gia này đã nhìn thẳng
vào sự thật đó, để có thể nhận ra thực tế rằng Trung Quốc chỉ là một trong
nhiều quốc gia độc lập trên thế giới, và rằng “thiên hạ,” nơi hoàng đế
nước này trị vì, không phải là toàn bộ thiên hạ, mà chỉ là một khu vực xác
định trên bề mặt Trái Đất và có thể được chỉ ra trên bản đồ.
Với công nghệ và thương mại thúc đẩy các hệ thống đối lập tiến lại
gần nhau, những chuẩn mực trật tự thế giới nào sẽ thắng thế?
Ở châu Âu, hệ thống theo Hòa ước Westphalia là kết quả hiển nhiên
sau khi rất nhiều quốc gia giành được độc lập thực tế sau cuộc Chiến tranh
Ba mươi năm. Châu Á bước vào kỷ nguyên hiện đại mà không hề có bộ
máy tổ chức quốc gia và quốc tế riêng biệt. Trên lục địa này có một vài
trung tâm văn minh được bao quanh bởi các vương quốc nhỏ hơn, cùng với
các cơ chế tương tác tinh tế và thường xuyên thay đổi giữa chúng.
Sự màu mỡ của các vùng đồng bằng Trung Quốc và một nền văn hóa
kiên cường hiếm có, cùng với sự nhạy cảm về chính trị đã cho phép Trung
Quốc luôn thống nhất trong hơn hai thiên niên kỷ và gây ra ảnh hưởng đáng
