NHẬT BẢN
T
rong tất cả các chủ thể chính trị và văn hóa lịch sử ở châu Á, Nhật Bản
phản ứng sớm nhất và dứt khoát nhất trước cuộc tấn công của phương Tây
trên toàn thế giới. Nằm trên một quần đảo với nơi gần nhất cách lục địa
châu Á vài trăm dặm, Nhật Bản đã gây dựng những truyền thống và văn
hóa đặc biệt trong sự biệt lập. Có một sự đồng nhất gần như hoàn toàn về
mặt sắc tộc và ngôn ngữ, cùng với một ý thức hệ chính thống khẳng định tổ
tiên thần linh của người Nhật Bản, quốc gia này đã biến niềm tin về bản sắc
độc đáo của mình thành một kiểu cam kết gần như tôn giáo. Cảm giác khác
biệt này đã đem đến cho Nhật Bản sự linh hoạt tuyệt vời trong việc điều
chỉnh chính sách của mình để phù hợp với quan niệm về sự cần thiết có
tính chiến lược quốc gia. Trong khoảng thời gian hơn một thế kỷ từ sau
năm 1868, Nhật Bản đã chuyển từ trạng thái hoàn toàn biệt lập sang việc
mở rộng vay mượn các mô hình từ những quốc gia rõ ràng là hiện đại nhất
ở phương Tây (mô hình quân đội của Đức, các thể chế nghị viện và hải
quân của Anh); từ nỗ lực táo bạo trong việc xây dựng đế quốc cho tới chủ
nghĩa hòa bình, và từ đó tái xuất hiện với vị thế của một cường quốc lớn
kiểu mới; từ chế độ phong kiến tới các hình thức khác nhau của chủ nghĩa
chuyên chế phương Tây, và từ đó theo đuổi dân chủ; lần lượt nằm trong rồi
ra khỏi trật tự thế giới (đầu tiên là của phương Tây, sau đó là châu Á và giờ
đây là toàn cầu). Trong suốt quá trình đó, Nhật Bản tin rằng sứ mệnh quốc
gia của mình không thể bị phai nhạt khi điều chỉnh theo các cách thức và
các thể chế của những xã hội khác; sứ mệnh ấy sẽ chỉ được thúc đẩy bằng
cách thích ứng thành công.
Trong nhiều thế kỷ, Nhật Bản tồn tại ở ven rìa của thế giới Trung
Quốc, vay mượn rất nhiều từ tôn giáo và văn hóa Trung Quốc. Nhưng
