CHIẾN TRANH AFGHANISTAN VÀ IRAQ
S
au một cuộc thảo luận đau đớn về “bài học Việt Nam,” những tình huống
tiến thoái lưỡng nan căng thẳng không kém đã tự tái diễn ba thập kỷ sau đó
với các cuộc chiến ở Afghanistan và Iraq. Cả hai cuộc xung đột đều xuất
phát từ sự phá vỡ trật tự quốc tế. Đối với Mỹ, cả hai cuộc chiến đều kết
thúc bằng sự rút quân.
Afghanistan
Al-Qaeda, từng ban hành một fatwa (sắc lệnh Hồi giáo) năm 1998 kêu
gọi việc giết hại không phân biệt đối với người Mỹ và người Do Thái ở
khắp mọi nơi, hiện trú ẩn ở Afghanistan, nơi chính quyền Taliban từ chối
trục xuất những kẻ cầm đầu và các tay súng của tổ chức này. Một sự đáp trả
của Mỹ đối với cuộc tấn công vào lãnh thổ nước Mỹ là điều không thể
tránh khỏi và có thể hiểu được trên thế giới.
Một thách thức mới hiện ra gần như ngay lập tức: làm thế nào để thiết
lập trật tự quốc tế khi kẻ thù chủ chốt là các tổ chức phi nhà nước, không
bảo vệ một lãnh thổ cụ thể nào, và không thừa nhận những nguyên tắc đã
được thiết lập từ lâu về tính chính danh.
Cuộc chiến Afghanistan bắt đầu khi có dấu hiệu của sự thống nhất
quốc gia và sự đồng thuận quốc tế. Những triển vọng về một trật tự quốc tế
dựa trên luật lệ dường như được chứng minh là đúng đắn khi NATO, lần
đầu tiên trong lịch sử của tổ chức này, áp dụng Điều 5 của Hiệp ước Bắc
Đại Tây Dương – quy định rằng “một cuộc tấn công vũ trang chống lại một
hoặc nhiều nước [đồng minh NATO] ở châu Âu hay Bắc Mỹ sẽ được coi là
một cuộc tấn công nhắm vào toàn liên minh.” Chín ngày sau các vụ tấn
công ngày 11 tháng Chín, Tổng thống George W. Bush gửi một tối hậu thư
