phẩm quan trọng của Tolstoy không thật sự xứng đáng để họ dành thời gian
đọc”. Điều tương tự cũng xảy ra với tiểu thuyết In Search of Lost Time (Đi
tìm thời gian đã mất) của Proust và nhiều tiểu thuyết khác khi gần đây được
nhận xét, bằng cụm từ chua cay của Shirky, rằng “rất quan trọng một cách
mơ hồ”. Trên thực tế chúng ta đã “ngợi ca suông” những nhà văn như
Tolstoy và Proust “trong nhiều năm qua”. Thói quen văn học cũ “chỉ là hiệu
ứng phụ của việc sống trong một môi trường thiếu thốn khả năng truy cập”.
[212]
Hiện nay Internet đã mang đến cho chúng ta “khả năng truy cập dồi
dào”. Shirky kết luận rằng cuối cùng chúng ta có thể bỏ những thói quen
nhàm chán này sang một bên.
Những tuyên bố như vậy có vẻ hơi quá “kịch” để mọi người có thể nghiêm
túc chấp nhận. Chúng là biểu hiệu mới nhất của điệu bộ quá đà, đặc trưng
của giới học thuật phản trí tuệ. Tuy nhiên, một lần nữa, có thể vẫn có cách
giải thích hợp lý hơn. Federman, Shirky và nhiều người khác là những hình
mẫu ban đầu của tâm lý hậu văn học, những người mà với họ, màn hình chứ
không phải trang giấy luôn là phương tiện truyền thông tin chủ yếu. Như
Alberto Manguel từng viết, “Luôn tồn tại một vực thẳm không thể lấp nổi
giữa cuốn sách mà truyền thống coi là kinh điển và cuốn sách (cùng là cuốn
sách đó) mà chúng ta cho là của riêng minh bằng bản năng, cảm xúc và sự
cảm thông: chúng ta đau khổ theo đó, vui mừng theo đó, biến đó thành kinh
nghiệm và (bất chấp cuốn sách đi kèm bao nhiêu bài đọc khi nằm trong tay
chúng ta) thật sự trở thành độc giả đầu tiên của cuốn sách đó”.
[213]
bạn thiếu thời gian, sự ham thích hay điều kiện để sống trong một tác phẩm
văn học - để biến nó thành của riêng bạn như cách Manguel mô tả - thì
đương nhiên bạn sẽ coi kiệt tác của Tolstoy là “quá dài và chẳng thú vị
lắm”.
Mặc dù rất dễ bỏ qua những người cho rằng giá trị của tâm hồn văn học
luôn bị cường điệu hóa, nhưng đó sẽ là sai lầm lớn. Luận điệu của họ là một
dấu hiệu quan trọng của sự thay đổi cơ bản đang diễn ra trong thái độ của
xã hội đối với các thành tựu trí tuệ. Ngôn từ của họ giúp nhiều người dễ
