Bài thơ của Stevens không chỉ mô tả việc đọc sâu.Nó đòi hỏi sự đọc sâu.Ý
thơ yêu cầu lối tư duy mà bài thơ mô tả.“Sự tĩnh lặng” và “bình lặng” của
tâm trí người đọc sâu trở thành “một phần ý nghĩa” của bài thơ, tạo thành
lối đi để sự “hoàn thiện” suy nghĩ và diễn đạt đến với trang giấy.Trong hình
ảnh ẩn dụ “đêm hè” chỉ sự toàn tâm toàn ý, người viết và người đọc đã hợp
thành một, cùng tạo và chia sẻ “tâm hồn cuốn sách”.
Các nghiên cứu gần đây về hiệu ứng thần kinh của việc đọc sâu đã tạo thêm
vẻ đẹp khoa học cho lời thơ của Stevens.Trong một nghiên cứu thú vị được
thực hiện tại Phòng thí nghiệm Nhận thức chức năng của Đại học
Washington và được đăng trên tạp chí Psychological Science năm 2009, các
nhà nghiên cứu đã quét hình ảnh não để theo dõi điều gì xảy ra khi người ta
đọc tiểu thuyết. Họ phát hiện rằng “người đọc tái lập trong trí óc mỗi tình
huống xảy ra trong lời kể. Tình tiết về các diễn biến và cảm xúc thu được từ
truyện được gắn kết với kiến thức bản thân từ những kinh nghiệm trong quá
khứ”. Các vùng não được kích hoạt thường “trùng với những vùng não hoạt
động khi chúng ta thực hiện, tưởng tượng, hoặc quan sát các hoạt động
tương tự trong thế giới thật”. Trưởng nhóm nghiên cứu, Nicole Speer, cho
biết việc đọc sâu “không hề thụ động”. Người đọc thực sự trở thành cuốn
sách.
[131]
Mối liên kết giữa người đọc sách và người viết sách luôn là một mối quan
hệ cộng sinh gắn bó, là phương tiện gieo mầm trí tuệ và nghệ thuật. Từ ngữ
của người viết đóng vai trò chất xúc tác trong tâm trí người đọc, thúc đẩy
những cách nhìn, liên tưởng, nhận thức mới, và đôi khi cả sự sáng tạo. Và
sự tồn tại của những người đọc chú tâm và khắt khe lại kích thích công việc
của người viết. Nó đem lại cho tác giả sự tự tin để khám phá những hình
thức diễn đạt mới, để khai phá những quan điểm phức tạp, để phiêu lưu vào
những vùng đất chưa được đặt tên và đôi khi nguy hiểm. “Tất cả những con
người vĩ đại đều viết một cách tự hào, mà không cần giải thích”, Emerson
