hai thước đo khả năng sinh lời khác, được rút ra từ cả báo cáo kết quả kinh doanh
và bảng cân đối kế toán.
TỶ LỆ LỢI NHUẬN TRÊN TÀI SẢN
Tỷ lệ lợi nhuận trên tài sản (return on asset, hay ROA) cho bạn biết trong mỗi
đồng đầu tư vào hoạt động kinh doanh có bao nhiêu phần trăm được hoàn lại dưới
dạng lợi nhuận. Thước đo này không hẳn trực quan như những thước đo đã đề cập,
nhưng ý tưởng nền tảng cho nó thì không phức tạp. Mọi hoạt động kinh doanh đều
đưa tài sản vào guồng hoạt động: tiền mặt, nhà xưởng, máy móc, thiết bị, xe cộ,
hàng tồn kho, v.v…
Một doanh nghiệp sản xuất có thể đọng nhiều vốn ở nhà xưởng và thiết bị.
Trong khi một doanh nghiệp dịch vụ có thể đầu tư mua những hệ thống máy tính và
viễn thông đắt đỏ. Các nhà bán lẻ cần nhiều hàng tồn kho. Tất cả những tài sản này
đều xuất hiện trên bảng cân đối kế toán. Tổng số tài sản cho biết có bao nhiêu
đồng, bất kể ở dạng nào, đang được sử dụng ra sao trong hoạt động kinh doanh để
tạo ra lợi nhuận. ROA đơn giản cho biết doanh nghiệp sử dụng những tài sản này
hiệu quả ra sao để tạo ra lợi nhuận. Nó là thước đo có thể dùng trong bất kỳ ngành
nào để so sánh hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp ở đủ mọi quy mô.
Công thức (và phép tính cơ bản) cho tỷ lệ này đơn giản như sau:
Tỷ lệ lợi nhuận
trên tài sản
=
Lợi nhuận
thuần
=
248
=
4,8%
Tổng
tài
sản
8.689
ROA còn có một đặc trưng khác nữa, nếu so với các tỷ lệ rút từ báo cáo kết
quả kinh doanh mà chúng ta đã đề cập. Tỷ lệ lợi nhuận gộp hay tỷ lệ lợi nhuận
thuần rất khó đạt mức cao; bạn thường muốn chúng đạt đến mức cao nhất có thể.
Nhưng ROA thì lại có thể quá cao. Một ROA cao hơn hẳn so với tiêu chuẩn ngành
có thể cho thấy rằng doanh nghiệp không gia cố tài sản để dự phòng cho tương lai –
tức là, doanh nghiệp không đầu tư vào máy móc và thiết bị mới. Nếu điều này là
đúng, triển vọng dài hạn của doanh nghiệp sẽ tiềm ẩn rủi ro, dù ROA hiện tại có tốt
ra sao. (Tuy nhiên, khi đánh giá ROA, bạn hãy nhớ rằng tiêu chuẩn giữa các ngành
rất khác nhau. Ngành dịch vụ và bán lẻ đòi hỏi ít tài sản hơn các doanh nghiệp sản
xuất; và một lần nữa, nhóm doanh nghiệp này cũng tạo ra những tỷ lệ thấp hơn).
