21. CÁC TỶ LỆ ĐÒN BẨY
Tiết mục giữ thăng bằng
Các tỷ lệ đòn bẩy cho phép bạn thấy rõ doanh nghiệp sử dụng nợ như thế nào
và rộng khắp ra sao. Nợ là một từ có ý nghĩa nặng nề đối với nhiều người: Nó gợi
lên hình ảnh của những chiếc thẻ tín dụng, khoản thanh toán lãi vay, một doanh
nghiệp phải cầm cố cho ngân hàng. Nhưng hãy xem xét dạng thức tương tự với nó
trong sở hữu nhà. Miễn là gia đình vay thế chấp trong khả năng chi trả, khoản nợ
đó sẽ cho phép họ được sống trong ngôi nhà, mà nếu không họ sẽ không bao giờ có
thể mơ sở hữu. Không chỉ dừng lại đó, những người chủ ngôi nhà có thể trừ lãi vay
khoản nợ này khỏi thu nhập chịu thuế, vì lẽ đó việc sở hữu ngôi nhà còn rẻ hơn
nữa. Nó cũng có tác động tương tự đối với doanh nghiệp: cho phép doanh nghiệp
phát triển vượt ra khỏi những gì mà nguồn vốn đầu tư của doanh nghiệp cho phép,
và quả thật nó cho phép doanh nghiệp có lợi nhuận để tăng cường vốn chủ sở hữu.
Doanh nghiệp cũng có thể trừ phần thanh toán lãi vay nợ ra khỏi thu nhập chịu
thuế. Nợ thường được các chuyên gia phân tích tài chính gọi là đòn bẩy. Ý nghĩa
của hạn từ này là doanh nghiệp có thể từ một số vốn khiêm tốn xây dựng nên một
lượng tài sản lớn hơn, thông qua hình thức vay nợ, từ đó vận hành doanh nghiệp,
hệt như cách thức mà một người sử dụng đòn bẩy để nâng một vật nặng, mà nếu
không có chiếc đòn bẩy đó, người đó sẽ không thể làm gì.
Trong kinh doanh, hạn từ đòn bẩy quả thật có hai cách xác định – đòn bẩy
hoạt động (operating leverage) và đòn bẩy tài chính (financial leverage). Hai ý
tưởng này liên quan với nhau nhưng lại khác biệt. Đòn bẩy hoạt động là tỷ lệ giữa
chi phí cố định và chi phí biến đổi; tăng cường đòn bẩy hoạt động có nghĩa là tăng
thêm chi phí cố định với mục tiêu là giảm chi phí biến đổi. Một nhà bán lẻ mở cửa
hàng to hơn, vận hành hiệu quả hơn và một nhà sản xuất xây dựng nhà máy lớn
hơn, năng suất hơn đều đang gia tăng chi phí cố định của mình. Nhưng họ hi vọng,
việc làm này có thể giúp họ giảm được chi phí biến đổi, bởi tập tài sản mới sẽ hiệu
quả hơn tập tài sản cũ. Đây là những ví dụ cho đòn bẩy hoạt động. Ngược lại với
nó, đòn bẩy tài chính đơn giản có nghĩa là mức độ mà tài sản của doanh nghiệp
được rót vốn mua sắm bằng nợ.
Đòn bẩy dù thuộc loại nào cũng giúp doanh nghiệp làm ra nhiều tiền hơn,
nhưng nó cũng gia tăng rủi ro. Ngành hàng không là một ví dụ về một doanh
nghiệp có đòn bẩy hoạt động cao – tất cả những chiếc máy bay đó! – và đòn bẩy tài
