Hiểu hơn về định kiến trong các con số
Chúng ta đã thảo luận về định kiến được lồng vào các con số. Nhưng thế thì
sao? Việc hiểu định kiến đó sẽ ích gì cho bạn? Rất nhiều: nó sẽ cho bạn kiến thức
và sự tự tin − trí tuệ tài chính − để chất vấn những dữ liệu mà phòng tài chính kế
toán đưa ra. Bạn sẽ có thể xác định những dữ liệu cứng, các giả định và ước tính.
Bạn sẽ biết − và người khác cũng biết − khi nào thì quyết định và hành động của
bạn có cơ sở vững chắc.
Hãy giả sử bạn làm ở bộ phận sản xuất, và bạn đang đề xuất mua một thiết bị
mới. Cấp trên nói sẽ lắng nghe, nhưng ông ta muốn bạn chứng minh việc mua thiết
bị là cần thiết. Điều này có nghĩa là bạn phải đào bới dữ liệu từ phòng tài chính,
bao gồm phân tích dòng tiền cho thiết bị, các yêu cầu vốn hoạt động, và bảng tính
khấu hao. Tất cả các con số này − bất ngờ thay! − đều dựa trên các giả định và ước
tính. Nếu bạn hiểu chúng, bạn có thể tìm hiểu xem chúng có hợp lý không. Nếu
chúng không hợp lý, bạn có thể thay đổi các giả định, sửa đổi các ước tính và tổng
hợp thành một bản phân tích thực tiễn và (hi vọng là) sẽ hỗ trợ đề xuất của bạn. Ví
dụ, Joe thích kể với khán giả rằng anh là một chuyên gia tài chính kỳ cựu, và anh
có thể dễ dàng đưa ra một phân tích cho thấy rõ rằng công ty nên mua một chiếc
máy tính có giá 5.000 đô-la. Joe sẽ giả định rằng mỗi ngày anh có thể tiết kiệm một
giờ nhờ các chức năng và tốc độ xử lý của chiếc máy tính mới; anh sẽ tính toán giá
trị của một giờ làm việc trong thời gian một năm; và rất nhanh, anh sẽ chứng minh
được rằng việc mua chiếc máy tính là điều không cần phải đắn đo suy nghĩ. Tuy
nhiên, một cấp trên thông minh về tài chính sẽ xem xét lại giả định này và đưa ra
một số giả định khác, chẳng hạn thực tế là Joe có thể mất một giờ làm việc mỗi
ngày vì giờ đây anh có thể dễ dàng lướt web và tải nhạc về nghe.
Điều tuyệt vời là một nhà quản lý thông minh về tài chính có thể thay đổi dễ
dàng đến nhường nào các cách thảo luận, từ đó đưa ra được những quyết định xác
đáng hơn. Khi làm việc cho tập đoàn Ford Motor, Joe đã có một kinh nghiệm khẳng
định bài học này. Anh và một số nhân viên tài chính khác trình bày kết quả tài
chính cho vị giám đốc marketing cấp cao. Sau khi mọi người ngồi vào bàn họp, vị
giám đốc nhìn thẳng vào họ và nói: “Trước khi tôi mở những báo cáo tài chính này
ra, tôi cần biết… trong bao lâu và ở nhiệt độ nào?” Ngay lúc đó Joe và những
người khác không hiểu nổi ông ta đang nói tới chuyện gì. Sau đó, anh hiểu ra và trả
lời: “Vâng thưa sếp, chúng được xử lý trong hai tiếng đồng hồ ở 350 độ”. Vị giám
đốc nói: “Tốt, giờ thì tôi đã biết các anh xử lý chúng bao lâu. Chúng ta bắt đầu
