Kế toán viên có thể (và quả thật!) dành nhiều ngày nói không dứt về những
cách thức định giá hàng tồn kho. Chúng tôi định sẽ không đề cập gì, vì nó không
thật sự ảnh hưởng đến công việc của đa số các nhà quản lý. (Tất nhiên, nếu công
việc của bạn là quản lý kho, thì cuộc thảo luận của các kế toán viên sẽ ảnh hưởng
lớn đến bạn − và nếu thế thì bạn nên tìm một cuốn sách bàn về vấn đề đó). Dù vậy,
các phương thức định giá hàng tồn kho khác nhau có thể làm thay đổi đáng kể phía
tài sản của bảng cân đối kế toán. Nếu doanh nghiệp thay đổi phương thức định giá
hàng tồn trong suốt một năm nhất định, thì việc đó cần được ghi lại trong phần chú
thích của bảng cân đối kế toán. Nhiều doanh nghiệp trình bày tỉ mỉ cách họ xác
định giá trị hàng tồn kho trong phần chú thích, như tập đoàn Barnes & Noble trong
báo cáo thường niên năm 2004:
Hàng tồn kho được ghi nhận thấp hơn giá thành lẫn giá thị trường. Giá thành
được xác định chủ yếu bằng phương pháp kiểm kê bán lẻ trên cơ sở nhập trước
xuất trước (FIFO) đối với 92% hàng tồn kho của công ty tính đến ngày 29 tháng
Một năm 2005 và 90% hàng tồn kho tính đến ngày 31 tháng Một năm 2004, và
được ghi nhận dựa trên phương pháp giá thành bình quân. Số hàng tồn kho còn lại
được định giá bằng công thức nhập sau xuất trước (LIFO).
Tuy vậy, những gì bạn cần nhớ ở vai trò nhà quản lý là tất cả hàng tồn kho đều
tốn kém. Trên thực tế, đây là một cách giúp doanh nghiệp cải thiện tình hình tiền
mặt của mình. Nếu các yếu tố khác không đổi, việc giảm lượng hàng tồn kho sẽ
giúp bạn nâng mức tiền mặt của công ty mình. Các doanh nghiệp luôn muốn giữ
hàng tồn kho ở mức thấp nhất có thể, miễn là cung cấp đủ nguyên vật liệu cho quá
trình sản xuất và đủ sản phẩm khi khách hàng đặt mua. Chúng tôi sẽ trở lại với chủ
đề này ở phần sau của cuốn.
Đất đai, nhà xưởng và thiết bị (PPE)
Dòng này trên bảng cân đối kế toán bao gồm nhà xưởng, máy móc, xe tải, máy
tính và tất cả những tài sản vật chất khác mà doanh nghiệp sở hữu. Số liệu PPE
(Property, Plant, and Equipment) là tổng số tiền doanh nghiệp bỏ ra để mua những
cơ sở vật chất và trang thiết bị cần thiết cho công tác vận hành doanh nghiệp. Lưu ý
rằng chi phí liên quan ở đây là giá mua (purchase price). Nếu không đánh giá liên
tục, sẽ không ai thực sự biết bất động sản và thiết bị của doanh nghiệp có giá bao
nhiêu trên thị trường mở. Bởi lẽ đó, trên thực tế, các kế toán viên, vốn bị chi phối
bởi các nguyên tắc thận trọng, thường nói: “Cứ sử dụng những gì chúng ta biết rõ,
đó là chi phí mua tài sản.”
