một phương thuốc thần kỳ, được bảo hộ bởi bằng sáng chế có thời hạn 20 năm (kể
từ ngày đăng ký) thì sao? Rõ ràng là sẽ bất hợp lý nếu ghi nhận toàn bộ chi phí như
một khoản phải trả trên báo cáo kết quả kinh doanh trong bất kỳ một giai đoạn nào,
cũng tương tự như sự bất hợp lý khi ghi nhận toàn bộ chi phí cho chiếc xe tải vào
một lần. Cũng như chiếc xe tải, phần mềm và bằng sáng chế sẽ giúp tạo ra doanh
thu trong nhiều kỳ kế toán về sau. Thế nên, những khoản đầu tư này phải được xét
như các tài sản vô hình và phải được khấu hao xuyên suốt thời gian mà chúng tạo
ra doanh thu. Tuy vậy cũng bởi lý do đó, những khoản chi nghiên cứu và phát triển
mà không cho ra một tài sản có thể tạo doanh thu phải được ghi nhận như một
khoản phải chi trên báo cáo kết quả kinh doanh.
Bạn có thể thấy tiềm năng cho tính chủ quan ở ngay đây. Theo bộ tiêu chuẩn
GAAP, chi phí R&D có thể được khấu hao nếu sản phẩm phát triển khả thi về mặt
công nghệ. Nhưng ai sẽ xác định tính khả thi công nghệ đó? Một lần nữa, chúng ta
lại quay trở về địa hạt của nghệ thuật. Nếu một doanh nghiệp quyết định rằng dự án
R&D khả thi về công nghệ, họ có thể khấu hao tổng chi phí theo thời gian và làm
cho lợi nhuận trông có vẻ cao hơn. Ngược lại, họ phải ghi nhận các chi phí R&D
khi chúng phát sinh − đây là cách tiếp cận thận trọng hơn. Computer Associates đã
tự chuốc lấy rắc rối khi khấu hao chi phí R&D của những sản phẩm không có
tương lai chắc chắn. Cũng như công tác khấu hao tài sản hữu hình, các quyết định
khấu hao tài sản vô hình cũng thường có ảnh hưởng to lớn đến khả năng sinh lời và
vốn chủ sở hữu.
Các khoản trả trước và tài sản trả trước
Để giải thích cho khoản mục này, chúng ta hãy xem một ví dụ nhỏ. Hãy tưởng
tượng bạn đang khởi sự một công ty sản xuất xe đạp, và bạn thuê mặt bằng sản xuất
cả năm hết 60.000 đô-la. Vì công ty bạn là một rủi ro tín dụng xấu − không ai muốn
làm ăn với một doanh nghiệp mới cũng bởi lý do này, nên người chủ sở hữu khăng
khăng đòi thu trước tiền thuê mặt bằng.
Theo nguyên tắc phù hợp, chúng ta biết việc “ghi sổ” toàn bộ 60.000 đô-la
như một chi phí trên báo cáo kết quả kinh doanh tháng Một là vô lý. Đó là tiền thuê
mặt bằng cả năm. Nó cần phải được rải đều ra cả năm, như thế chi phí thuê mặt
bằng mới phù hợp với doanh thu mà nó giúp mang lại. Thế nên trong báo cáo kết
quả kinh doanh tháng Một, bạn chỉ ghi chi phí thuê mặt bằng là 5.000 đô-la. Vậy
55.000 đô-la còn lại sẽ đi đâu? Bạn phải theo dõi nó ở đâu đó. Vậy đấy, tiền thuê
trả trước là một ví dụ về tài sản trả trước. Bạn mua thứ gì đó − bạn có quyền sử
