Mua lại
Mua lại (acquisition) diễn ra khi một doanh nghiệp mua một doanh nghiệp
khác. Thông thường, bạn sẽ bắt gặp trên các báo những từ như sáp nhập (merger)
hoặc hợp nhất (consolidation). Chớ để bị mắc lừa: đó vẫn chỉ là chuyện doanh
nghiệp này mua doanh nghiệp khác. Họ chỉ sử dụng những thuật ngữ nghe trung
tính hơn để giao dịch mua bán trông ổn hơn mà thôi.
Và bây giờ chúng tôi muốn kể một mẩu chuyện nhỏ về lợi thế thương mại;
mẩu chuyện này sẽ cho thấy nghệ thuật tài chính được thực hiện như thế nào.
Trong nhiều năm qua, lợi thế thương mại luôn được tính khấu hao. (Nên nhớ,
khấu hao tài sản vô hình giống như khấu hao tài sản hữu hình, chỉ khác ở chỗ đối
tượng là tài sản vô hình). Các tài sản khác thường được khấu hao trong giai đoạn từ
hai đến năm năm, nhưng lợi thế thương mại có thể được khấu hao với thời gian tối
đa lên đến 40 năm, hoặc theo tuổi đời hữu dụng ước tính của doanh nghiệp được
mua lại.
Tài sản vô hình
Tài sản vô hình (intangible asset) của một doanh nghiệp bao gồm bất kỳ thứ gì
có giá trị nhưng lại không thể cầm nắm hay tiêu xài: nhân viên, danh sách khách
hàng, kiến thức độc quyền, bằng sáng chế, thương hiệu, danh tiếng, điểm mạnh
chiến lược, v.v… Hầu hết các tài sản này sẽ không được kê khai trong bảng cân đối
kế toán trừ khi được doanh nghiệp mua và ghi nhận là lợi thế thương mại. Trường
hợp ngoại lệ là các sở hữu trí tuệ, như bằng sáng chế và bản quyền. Những khoản
này có thể được trình bày trong bảng cân đối kế toán và được khấu hao theo tuổi
đời sử dụng.
Sau đó thì nguyên tắc thay đổi. Những người soạn thảo bộ tiêu chuẩn GAAP −
Hội đồng Các Tiêu chuẩn Kế toán Tài chính (FASB − Financial Accounting
Standards Board) − quyết định rằng nếu lợi thế thương mại bao gồm danh tiếng, cơ
sở khách hàng và những tài sản tương tự của doanh nghiệp được mua, thì chúng
không mất đi giá trị theo thời gian. Chúng thậm chí có thể tăng giá trị. Nói tóm lại,
lợi thế thương mại giống đất đai hơn là trang thiết bị. Thế nên, việc không khấu hao
lợi thế thương mại sẽ giúp các kế toán viên khắc họa được hình ảnh chính xác của
hiện thực mà họ luôn tìm kiếm.
Nhưng hãy xem hệ quả. Khi bạn mua MJQ Storage, bạn chịu chi một khoản 3
triệu đô-la cho lợi thế thương mại trên bảng cân đối kế toán, và cứ giả sử bạn ước
