tính MJQ có thể tồn tại 30 năm. Trước khi luật thay đổi, bạn tính khấu hao tài sản
này trong 30 năm với mức 100.000 đô-la mỗi năm. Nói cách khác, mỗi năm bạn sẽ
trừ 100.000 đô-la khỏi doanh thu, và vì thế lợi nhuận của công ty bạn cũng giảm đi
từng ấy. Cùng lúc đó, bạn cũng khấu hao tài sản vật chất của MJQ trong thời gian,
chẳng hạn là, bốn năm với mức 500.000 đô-la một năm. Như vậy, 500.000 đô-la
này cũng sẽ được trừ vào doanh thu để xác định lợi nhuận.
Vậy thì điều gì sẽ xảy ra? Trước khi luật thay đổi và trong điều kiện mọi yếu
tố khác đều không đổi, bạn sẽ muốn có nhiều lợi thế thương mại, và ít tài sản hữu
hình, đơn giản là vì lợi thế thương mại được tính hao mòn trong giai đoạn dài hơi
hơn, nên số tiền phải trừ khỏi doanh thu để xác định lợi nhuận sẽ giảm (giữ lợi
nhuận ở mức cao hơn). Bạn có động cơ tìm mua các doanh nghiệp, mà trong đó thứ
được mua chủ yếu là lợi thế thương mại, và bạn có động cơ để định giá thấp tài sản
vật chất của doanh nghiệp định mua. (Đừng quên, chính bạn và người của mình là
người định giá cho những tài sản ấy!)
Với luật mới, lợi thế thương mại ở lì trên sổ sách và không bị khấu hao.
Không có khoản nào bị trừ vào doanh thu, và lợi nhuận vì thế còn cao hơn. Giờ thì
thậm chí bạn còn có động cơ lớn hơn cho việc tìm kiếm những doanh nghiệp có ít
tài sản hữu hình, và động cơ lớn hơn nữa cho việc định giá thấp các tài sản ấy. Tyco
là một trong những công ty bị cáo buộc là đã lợi dụng quy tắc này. Như chúng tôi
đã trình bày ở phần trước, trong riêng hai năm liên tiếp, năm 2000 và 2001, Tyco đã
tiến hành mua lại với tốc độ chóng mặt − hơn 600 công ty. Nhiều nhà phân tích
nhận thấy Tyco thường xuyên định giá thấp tài sản của những công ty mua lại. Việc
làm này gia tăng lợi thế thương mại của tất cả các giao dịch mua lại, và làm giảm
khoản khấu hao mà Tyco phải chịu mỗi năm. Đến lượt, điều này khiến lợi nhuận
tăng thêm và đẩy giá cổ phiếu của Tyco lên cao.
Nhưng suy cho cùng, các nhà phân tích và các nhà đầu tư đều nhận thấy một
thực tế mà chúng tôi đã nói ở Phần I, cụ thể là Tyco đã có quá nhiều lợi thế thương
mại trên sổ sách và quá ít (nói một cách tương đối) tài sản hữu hình, và nếu bạn gạt
lợi thế thương mại ra khỏi phương trình của bảng cân đối kế toán, thì các khoản nợ
của công ty thực chất lại lớn hơn tài sản. Đây hẳn nhiên không phải là tình huống
mà các nhà đầu tư muốn nhìn thấy.
Sở hữu trí tuệ, bằng sáng chế và các tài sản vô hình khác
Bạn sẽ giải trình thế nào đối với chi phí phát triển chương trình phần mềm mới
mà bạn kỳ vọng là sẽ tạo ra doanh thu trong những năm tới? Và chi phí phát triển
