12. TẠI SAO BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN LẠI CÂN
ĐỐI?
Nếu ở trường bạn đã được học về phương trình kế toán cơ bản, có lẽ giáo viên
của bạn đã nói điều gì đó đại loại như: “Nó được gọi là bảng cân đối kế toán bởi vì
nó cân đối. Tài sản luôn bằng nợ phải trả cộng với vốn chủ sở hữu.” Nhưng ngay cả
khi bạn viết đáp án đó vào bài thi với một ý thức cực cao, chưa chắc bạn đã hiểu
hết lý do tại sao bảng cân đối kế toán lại cân đối. Vậy nên, dưới đây là ba cách để
hiểu điều này.
LÝ DO CẦN CÂN ĐỐI
Trước tiên, chúng ta hãy trở lại với trường hợp của một cá nhân. Bạn có thể
xem bảng cân đối của một doanh nghiệp hệt như cách xem giá trị tài sản thuần của
một người. Giá trị tài sản thuần phải bằng những gì người đó có trừ đi các khoản
nợ, bởi đó là cách mà chúng ta định nghĩa các hạn từ. Công thức đầu tiên của
phương trình “cá nhân” trong chương 9 là có − nợ = giá trị thuần. Công thức cho
doanh nghiệp cũng tương tự. Vốn chủ sở hữu được xác định là hiệu số tài sản trừ đi
nợ phải trả.
Thứ hai, hãy nhìn vào những gì xuất hiện trên bảng cân đối kế toán. Một bên
là tài sản, tức những gì doanh nghiệp sở hữu. Còn bên kia là nợ phải trả và vốn chủ
sở hữu, thể hiện cách thức mà doanh nghiệp thu được những gì đang sở hữu. Vì bạn
không thể có thứ này mà không mất đi thứ kia, nên phần “có” và phần “cách chúng
ta có” sẽ luôn cân đối. Chúng buộc phải như thế.
Thứ ba, hãy xét lại những điều đã xảy ra với bảng cân đối kế toán theo thời
gian. Cách tiếp cận này sẽ giúp bạn thấy được lý do nó luôn luôn cân đối.
Hãy thử hình dung một doanh nghiệp vừa mới khai trương. Chủ sở hữu đầu tư
50.000 đô-la, vì vậy anh ta có 50.000 đô-la tiền mặt ở phần tài sản của bảng cân đối
kế toán. Vì không có khoản nợ nào, nên số vốn chủ sở hữu của anh ta là 50.000 đô-
la. Bảng cân đối kế toán này đã cân đối.
Bây giờ, doanh nghiệp mua một chiếc xe tải bằng 36.000 đô-la tiền mặt. Nếu
những yếu tố khác không thay đổi − và nếu bạn lập một bảng cân đối ngay sau khi
mua xe, thì phần tài sản trên bảng cân đối kế toán sẽ có dạng như sau:
Tài sản
Tiền mặt 14.000 đô-la
