một đồng trên dòng tiền mặt (hay tăng một đồng ở dòng chi phí tích lũy) trên bảng
cân đối kế toán. Mỗi lần mua nguyên vật liệu đều khiến các khoản nợ phải trả tăng
thêm và cứ thế. Tất nhiên, mọi thay đổi ấy đều ảnh hưởng đến tổng tài sản hoặc
tổng nợ phải trả.
Nhìn chung, nếu nhiệm vụ của một nhà quản lý là làm tăng lợi nhuận, thì nhà
quản lý có thể có ảnh hưởng tích cực lên bảng cân đối kế toán, bởi một lẽ đơn giản
lợi nhuận sẽ làm tăng vốn. Nhưng cũng không hẳn đơn giản như thế, bởi việc đó sẽ
đặt ra vấn đề làm sao đạt được mức lợi nhuận đó, và điều gì sẽ xảy ra với các tài
sản và các khoản nợ khác trên chính bảng cân đối kế toán. Giả sử:
Giám đốc một nhà máy biết một mối tốt bán một loại nguyên liệu thô quan
trọng, và đề nghị mua nguyên liệu đó với số lượng lớn. Rất hợp lý đúng
không? Không hẳn. Dòng hàng tồn kho trên bảng cân đối kế toán sẽ tăng lên.
Khoản phải trả cũng sẽ tăng theo tương ứng. Cuối cùng, nhà máy sẽ phải rút
tiền mặt ra để thanh toán những khoản phải trả − có thể là rất sớm trước khi
nguyên vật liệu được dùng để tạo ra doanh thu. Trong khi đó, nhà máy phải
gánh thêm chi phí lưu kho, và có thể sẽ cần phải vay thêm tiền để bù thâm hụt
ngân sách. Việc đánh giá một thương vụ có lợi hay không đòi hỏi một phân
tích rất chi li; hãy đảm bảo là bạn đã cân nhắc tất cả các vấn đề tài chính khi
đưa ra những kiểu quyết định như vậy.
Một giám đốc bán hàng đang tìm cách tăng doanh thu và lợi nhuận, và quyết
định nhắm tới đối tượng khách hàng mục tiêu là những doanh nghiệp nhỏ hơn.
Đây có phải là một ý hay không? Có lẽ không. Khách hàng nhỏ hơn không thể
có cấp rủi ro tín dụng tốt như các khách hàng lớn. Các khoản phải thu có thể
tăng mạnh vì khách hàng thanh toán chậm. Kế toán viên có thể sẽ phải tăng
thêm dự phòng “nợ xấu”, thông số này sẽ làm giảm lợi nhuận, tài sản, và cùng
với đó là giảm vốn chủ sở hữu. Một giám đốc bán hàng có trí tuệ tài chính sẽ
phải điều tra các khả năng định giá: anh ta có thể tăng thêm lợi nhuận gộp để
bù đắp cho những rủi ro ngày càng tăng khi bán hàng cho khách hàng nhỏ
không?
Một giám đốc công nghệ thông tin quyết định mua một hệ thống máy tính
mới, với niềm tin rằng hệ thống mới sẽ thúc đẩy năng suất và nhờ đó góp phần
gia tăng lợi nhuận. Nhưng doanh nghiệp sẽ trông vào đâu để thanh toán cho
dàn thiết bị mới? Nếu doanh nghiệp được tạo đòn bẩy quá đà − tức là doanh
nghiệp đó phải gánh nợ quá nặng so với vốn, việc vay tiền để chi trả cho hệ
