Tuy nhiên, theo một nghĩa khác, ‘bao hàm’ rõ ràng là từ thích hợp nhất:
Darwin không hề làm nổi bật (trong sách này) quan điểm của ông rằng cũng
như hầu hết các loài khác, loài người cũng rơi vào lí thuyết chung đó.
Những độc giả đã đọc tới chương cuối - hoặc nhảy cóc tới đó - sẽ tìm thấy ở
đó, được sắp đặt thận trọng và tách biệt hẳn, hai hoặc ba câu mà nghĩa của
chúng là không thể hiểu lầm được. Còn ngoài ra, là sự im lặng. Một sai lầm
thông thường là gọi cuốn sách là Nguồn gốc các loài vì như thế có thể giả
định rằng chúng ta là một loài được cứu xét trong cuốn sách đó. Hoàn toàn
không phải. Hầu như sách không nói gì về con người chúng ta.
Sách nói rất nhiều về những con bồ câu, thật ra là nửa chương 1. Chúng
thích hợp một cách tuyệt hảo cho chiến lược của Darwin: khởi đầu từ một
trường hợp trong đó hoàn toàn không có sự tranh cãi rằng một loài động vật
có thể được biến cải do sự chọn lọc - sự chọn lọc của người chăn nuôi theo
đó những con chim nào đó được phối giống với những con chim nào khác
(Không lấy làm lạ, sách cũng nói nhiều về gia súc và cừu và ngựa đua;
những con ngựa đua thuộc nòi dahlia cũng được nhắc tới). Nhưng điều đó
không dẫn Darwin đi xa được như ông muốn, vì hoàn toàn có thể đáp trả
rằng những người chăn nuôi chỉ có thể tạo được những thay đổi rất nhỏ, thế
nên tất cả những nòi rất đáng kể khác thuộc họ bồ câu, dù được biến cải bởi
con người, trước hết phải đến từ những con chim cũng thuộc chủng loại đặc
thù đó - chúng quá khác biệt nhau khiến không thể coi là đều bắt nguồn từ
một loài chim. Nhưng có đúng là như vậy?
Và đây là phán đoán tuyệt vời nhất của Darwin. Ông không cố gắng
chứng thực quan điểm của mình, mà chỉ vạch cho thấy rằng bất kì ai chống
lại nó sẽ phải biện giải rất nhiều điểm. Nếu như có một con bồ câu đuôi quạt
nguyên ủy, giờ đây sẽ tìm thấy nó ở nơi hoang dã nào? Được thôi, có thể nó
đã bị tuyệt chủng, hoặc còn sống nơi cực kì hẻo lánh nào đó. Và thế còn về
những nòi bồ câu khác mà những người thích chơi chim bồ câu lưu tâm tới -
đâu là những bà con hoang dã của chúng? Và phải nói thế nào về sự kiện
trong số những nòi này người ta đôi khi thấy những cá thể rất hợp với loại
bồ câu lông nhiều màu quả là có thực ở loài hoang dã thời nay? Vậy phải
