2
Tôi nên làm gì?
Tập Crito của Plato
P
lato, sinh vào năm hoặc vào khoảng năm 427 TCN và mất năm 347 TCN,
không chỉ là triết gia quan trọng đầu tiên của nền văn minh Hi Lạp cổ đại,
mà ông còn là triết gia đầu tiên có một khối lượng lớn toàn bộ tác phẩm còn
được lưu truyền tới chúng ta. Trong truyền thống Ấn Độ, những bộ kinh
Veda và nhiều bộ Upanishad xuất hiện sớm hơn; nhưng hầu như chúng ta
chẳng biết được gì về những tác giả của chúng, cũng như không biết chúng
được biên soạn ra sao. Đức Phật ra đời trước Plato, nhưng trước bao lâu, là
vấn đề mà giới học thuật chưa có được sự đồng thuận; nhưng những mô tả
sớm nhất còn tồn tại về cuộc đời và tư duy của ngài chỉ được viết ra vài trăm
năm sau khi ngài qua đời. Ở Trung Quốc, Khổng Tử cũng ra đời trước Plato
(ông sinh vào khoảng giữa thế kỉ trước đó); tương tự, chúng ta không biết gì
về những gì do chính tay ông viết ra - bộ Luận Ngữ nổi tiếng của ông là
công trình sưu tập sau này.
Mọi tác phẩm của Plato đều ở dạng đối thoại. Hầu hết chúng là những
đối thoại tức thời và liên hồi, với văn phong đàm thoại, dù đôi khi những
nhân vật chính được để cho phát biểu khá dài lời. Có khoảng hai tá tập đối
thoại được biết là của Plato, và một lượng nhiều hơn thế có thể cũng là của
ông. Trong nhóm chắc chắn là đích thực do ông viết, có hai bộ dài hơn nhiều
so với những tập đối thoại khác, và thích hợp hơn khi gọi chúng là hai bộ
sách gồm những chuỗi đối thoại liên kết với nhau (Đó là hai bộ Republic
