Tại sao luận cứ của Hume có thể được xem như không có cơ sở theo
cách đó? Này nhé, giả dụ chúng ta có lí do rất chính đáng để cho rằng điều
gì đó là một luật của tự nhiên: mọi trải nghiệm của chúng ta cho tới lúc này
đều khớp hợp với nó, và lí thuyết khoa học tốt nhất của chúng ta hiện nay
cũng ủng hộ nó. Lại giả dụ rằng mới đây một số nhà khoa học tường trình
một kết quả nghiên cứu thực nghiệm mâu thuẫn với nó. Phải chăng luận cứ
của Hume bảo chúng ta rằng chúng ta phải gạt bỏ ngay tức khắc bản tường
trình đó của họ? Chứng cứ của chúng ta, rằng điều mà họ tường trình là đã
xảy ra thì không thể xảy ra, chứng cứ đó cũng có giá trị như bất kì chứng cứ
nào chúng ta từng có; ở phía bên kia của vấn đề thì chúng ta có gì - chỉ có
lời chứng của họ. Chẳng phải là tình huống giống hệt như khi Hume nói về
những tường thuật về các phép mầu đó sao?
Có vẻ như Hume cố gắng đoán trước một số phê phán như vậy khi ông
viết: ‘Tôi thừa nhận rằng nếu các điều kiện là khác [nghĩa là khi không phải
là vấn đề về nền tảng của một hệ thống tôn giáo] thì có thể có những phép
mầu, hoặc là có những vi phạm đối với tiến trình bình thường của tự nhiên,
thuộc loại khiến ta thừa nhận chứng cớ từ lời kể của con người…’.Và ông
tiếp tục bằng cách mô tả một tình huống tưởng tượng (các triết gia thường
sử dụng những tình huống tưởng tượng để trắc nghiệm sức thuyết phục của
một luận cứ), tường thuật về tám ngày tăm tối xảy ra trong mọi xã hội loài
người, hoàn toàn trùng khớp về thời điểm bắt đầu cũng như chấm dứt. Như
thế, ông nói, rõ ràng là chúng ta phải thừa nhận tường thuật đó, và bắt đầu
xem xét tỉ mỉ nguyên nhân có thể có của sự kiện rất khác thường đó. Nhưng
ông không cho chúng ta biết chính xác điều gì là quan trọng trong thí dụ nêu
dẫn đó. Và đó lại chính là điều chúng ta cần biết.
Tôi nghĩ rằng Hume lẽ ra đã có thể đưa ra một giải đáp tốt hơn, và chắc
chắn là sáng tỏ hơn, về mối đe dọa nêu trên. Ông đã có thể nói rằng trong
những tình huống như tôi đã phác họa (đoạn áp chót tính từ đây trở về trước)
thì cộng đồng các nhà khoa học chắc hẳn sẽ không tin vào bản tường thuật,
và họ hoàn toàn hữu lí khi không tin, cho tới khi vài người trong số họ lặp
lại thí nghiệm đó và nhận được cũng những kết quả hệt như vậy. Khi đó sự
