địa vị nào khác ngoài địa vị của một giấc mơ hay một ảo giác. Nhưng còn
niềm tin của bạn rằng vào lúc này bạn đang suy nghĩ thì sao? Ở điểm này
thực sự là không còn chút nghi ngờ nào, vì nghi ngờ rằng liệu có thực là bạn
đang suy nghĩ hay không thì vẫn là một trạng thái khác của sự suy nghĩ - sự
nghi ngờ tự nó triệt hoại nó. Và nếu tôi đang suy nghĩ, Descartes trầm ngâm,
vậy thì tôi phải hiện hữu - chúng ta đạt tới khái niệm nổi tiếng Cogito ergo
sum (Tôi suy nghĩ, vậy tôi hiện hữu
.
Một cách dịch khác phổ biến hơn của ‘Cogito ergo sum’ là ‘Tôi tư duy, vậy tôi tồn tại’. (BT)
Rất có thể bạn ngạc nhiên là bằng cách nào Descartes có thể xây dựng
lại tất cả chỉ trên nền tảng của một chút gì còn lại sau một thử thách khắc
nghiệt đến thế. Nhưng ông không để bị đe dọa vì công việc đó. Ông đã thấy
rằng việc ông khẳng định được sự hiện hữu của mình là tuyệt đối vững chắc.
Nhưng ông có thể nêu lên những nghi ngờ về mọi thứ khác, ngay cả về thể
xác ông. Như thế chính ông (tâm trí, linh hồn, bản ngã của ông) phải là một
cái gì khác, phân biệt với thể xác ông, và có thể hiện hữu mà không cần tới
nó. Thể xác là một chuyện, tâm trí là chuyện khác - đây chính là chủ nghĩa
nhị nguyên nổi tiếng (hoặc khét tiếng) của Descartes mà chúng ta đã thấy
trong Chương 6 (trang 99).
Bước kế tiếp Descartes nhận biết được rằng ông có ý niệm về một hữu
thể toàn hảo, là Thượng Đế, như thế một câu hỏi nảy sinh: bằng cách nào
ông có được khả năng tư duy về một ý niệm như vậy? Ở một nơi khác ông
đã chỉ ra rằng nếu bạn có trong tâm trí cái kế hoạch về một bộ máy cực kì
phức tạp, hẳn chúng ta nghĩ rằng hoặc chính bạn là một kĩ sư thượng thặng
hoặc bạn lấy kế hoạch đó từ ai khác tài ba như vậy. Và vì Descartes tự biết
mình chỉ ở mức rất xa vời sự toàn hảo nên ông cho là ý niệm mà ông có
được về một hữu thể toàn hảo không thể bắt nguồn từ chính ông, mà chỉ thể
từ một hữu thể thực sự là toàn hảo. Ý niệm đó trong tâm trí ông chính là dấu
ấn mà người sáng tạo ra nó đã để lại.
Nhiều người đọc sẽ cảm thấy là ý niệm của Descartes về một hữu thể
toàn hảo quá mơ hồ không chính xác, nói tóm lại không toàn hảo để cần có
cái gì khác với bản thân Descartes làm nguyên nhân của nó. Nhưng ông cho
