TRIẾT HỌC HIỆN SINH - Trang 242

con người, và còn là phần tinh hoa nhất của con người; nó liên
kết ta với tha nhân. Chính tình yêu chân chính đó được tôi coi là
sự kiện hữu thể học căn bản và nền tảng. Khoa siêu hình học chỉ
thoát ra khỏi ngõ bí, khi nào chúng ta truy nhận thế ưu tiên đó của
tình yêu. Một câu như thế cũng đủ biểu lộ giá trị cao quý của triết
Marcel: Những ai quen với triết học sử đều dễ nhận thấy vẻ mỉa
mai và chua xót của câu trên đây. Nó cho thấy rằng khoa siêu
hình học cổ truyền đã lâm vào chỗ bí, vì quá đề cao những sự vật
có định nghĩa chắc chắn, thành thử tuy nói hữu thể học mà thực
ra người ta chỉ bàn đến những sự vật. Người ta vẫn dạy “Không
thể định nghĩa hữu thể vì hữu thể vượt quá mọi phạm trù”, nhưng
rồi người ta vẫn ngấm ngầm và thản nhiên đưa ra những ý niệm
chặt chẽ như những định nghĩa vậy. Đối với Marcel, sự kiện ưu
tiên của hữu thể học là gì? Nhất định không phải những quan
niệm rõ ràng và chắc chắn (ta chỉ có quan niệm rõ ràng và chắc
chắn về những sự vật). Sự kiện nguyên thủy và cao quý nhất của
hữu thể học là tình yêu, tức sinh hoạt tương đồng giữa những
hiện hữu đích thực (giữa người và người, giữa con người và
Thượng đế). Đi vào hướng tình yêu, chúng ta chắc chắn sẽ gặp
con người đích thực, ta sẽ cư xử với tha nhân một cách nhân đạo
đúng với ý nghĩa của tương chủ tính. Và nếu cứ hướng tình yêu
tiến lên, chúng ta sẽ gặp Thượng đế vì Ngài là tình yêu vĩnh cửu
và thuần túy. Tình yêu là quy chế xã hội con người: Mỗi người
phải lấy tình yêu đích thực cư xử với tha nhân, cũng như Thượng
đế là Cha chúng ta âu yếm chúng ta. Xã hội thiếu tình yêu là một
xã hội vô nhận đạo: Xã hội thiếu tình yêu xây trên bạo tàn, hoặc
xây trên sợ hãi, hoặc xây trên nghi ngờ. Chẳng hạn nhân loại
ngày nay, như lời thủ tướng Anh Mac Millan mới tuyên bố tháng
trước đây sau bốn ngày hội kiến với tổng thống Kennedy về tình