người ta có thể chia các ý tưởng siêu nghiệm làm 3 loại: loại thứ nhất gồm
nhất thể tính tuyệt đối (vồ điều kiện) của chủ thể suy tưởng, - loại hai gồm
nhất thể tính tuyệt đối của toàn thể chuỗi các điều kiện của hiện tượng, -
loại ba gồm nhất thể tính tuyệt đối của điều kiện của tất cả các đối tượng
suy tưởng nói chung
.
Ý nghĩa những câu khúc mắc trên đây là: chức vụ của các quan niệm là
thể hiện sự tổng hợp các biểu tượng thành một phán đoán duy nhất, một cái
nhìn duy nhất. Các quan niệm của lý trí thuần túy cũng làm việc đó, nhưng
chúng lại muốn làm một công việc bất khả, là thể hiện những tổng hợp có
tính chất tuyệt đối, trong khi tri thức con người chúng ta luôn chỉ là tri thức
có điều kiện cụ thể nhất định. Chẳng hạn “ý tưởng siêu nghiệm về chủ thể
suy tưởng” muốn ta có một cái nhìn tổng hợp duy nhất và tuyệt đối về tất
cả mọi điều kiện sinh hoạt của con người trong không gian và thời gian.
Làm sao ta có thể có một tri thức tuyệt đối như vậy được ? muốn thể hiện
những tổng hợp đó là muốn những điều mâu thuẫn rõ ràng: bản chất con
người là sinh hoạt trong thế giới hiện tượng, trong không gian và thời gian,
vậy thì làm sao ta có thể có cái nhìn bao quát tất cả những cái phức tạp đó
trong một tổng hợp duy nhất ?
Sau đây Kant lần lượt bàn về 3 loại ý tưởng siêu nghiệm đó dưới 3 Tiết
dành cho 3 đối tượng của siêu hình học: linh hồn, Thượng Đế và vũ trụ.
Những ý tưởng siêu nghiệm về linh hồn sẽ được bàn dưới nhan đề “Những
võng luận của lý trí thuần túy” (Les paralogismes de la raison pure). Những
ý tưởng siêu nghiệm liên can đến vũ trụ sẽ được mổ xẻ dưới nhan đề
“Những tương phản của lý trí thuần túy” (Les antinomies de la raison
pure). Và những ý tưởng siêu nghiệm về Thượng Đế sẽ được đề cập đến
dưới nhan đề “Ý thể của lý trí thuần túy” (L’ Idéal de la raison pure).
TIẾT I: NHỮNG VÕNG LUẬN CỦA LÝ TRÍ
THUẦN TÚY.
Tất cả các phê bình của Kant đều nhắm những quan niệm của lý trí thuần
túy, vì lý trí không phải là khả năng tri thức như trí năng, mà chỉ là khả
