đã gọi thời đại của ông là “thời đại của sự phê phán, buộc mọi sự phải phục
tùng sự Phê phán” (PPLTTT, AXI); - cũng không thể bảo Kant “mù tịt” về
nhu cầu (Bediirfnis) phải vươn tới một định hướng phổ quát (một sự “tái
hợp nhất”) về nhận thức và quy phạm (đạo đức) sau khi đã “phân ly” giữa
Vật tự thân và hiện tượng, giữa cái Khả niệm và cái Khả giác, giữa cái
Đang là và cái Phải là..., bởi, chỉ cần nhớ đến học thuyết của Kant về các Ý
niệm điều hành, về các định đề của lý tính thực hành và học thuyết về
phương pháp trong quyển “Phê phán năng lực phán đoán” là đủ thấy rõ.
(Sđd, tr. 30); đó là chưa nói đến Khái niệm “triết học toàn-hoàn vũ”
(conceptus cosmicus, PPLTTT, B868) của Kant.
Vấn đề thật ra nằm ở chỗ khác, sâu xa hơn, chứ không phải Habermas
không hiểu hay hiểu sai Kant ! H. Schnădelbach cũng đã nhận ngay ra điều
ấy khi cho rằng ở đây có hai “mô hình” tư duy khác nhau, có thể nói gọn là
giữa Kant và Hegel.
Nếu hiểu các sự phân biệt của Kant (giữa vật tự thân và hiện tượng V.V..)
như là biểu hiện hay kết quả của “sự phân đôi” hay của sự “tha hóa” tất yếu
thì phải tiền giả định có một sự “thống nhất nguyên thủy”, rồi từ đó cái “bị
phân đôi”, cái “bị tha hóa” mới được “thoát thai” ra. Thật vậy, Hegel, trong
“Hiện tượng học Tinh thần”
, đã hiểu “thời hiện đại” nói chung như là
“thế giới của Tinh thần tự tha hóa”; và khi lý giải nó, ông đi theo mô hình
của sự tự-tha hóa của một cái “Toàn bộ” (tức cái Tuyệt đối, Tinh thần),
thông qua sự phân ly và tha hóa thành tính hữu tận và tính dị biệt một cách
tất yếu và cần thiết (notwendig) để “quay trở về lại vào trong chính mình”
mà ông gọi là sự “hòa giải”. Mô hình “nhất thể - phân ly - hòa giải” (mà các
nghiên cứu mới đầy chứng minh rõ là Hegel tiếp thu từ “trực quan nền
tảng” của Holderlin
mang ít nhiều dư hưởng của mysteria
creationis/huyền nhiệm sáng tạo và trinitatis/tam vị nhất thể của Thần học
tư biện) tất nhiên ngụ ý rằng có thể đưa “thời hiện đại” vào trong viễn
tượng của việc “vượt bỏ” nó một cách hiện thực. Việc “vượt bỏ” ấy không
gì khác hơn là “vượt bỏ” (Auíheben) sự tha hóa để đạt tới “sự hòa giải”,
