cuộc khủng hoảng này ra sao? Một mặt, bằng buộc huỷ bỏ một số lớn các lực
lượng sản xuất; mặt khác, bằng chiếm lĩnh các thị trường mới, và bằng cách
chuẩn bị cho các cuộc khủng hoảng bao quát hơn, tàn phá hơn, và bằng cách
giảm bớt phương tiện để ngăn chặn khủng hoảng.
Các vũ khí được giai cấp tư sản sử dụng để đánh ngã chế độ phong kiến, nay lại
trở mặt chống lại chính giai cấp tư sản.
Nhưng không những giai cấp tư sản tự rèn lấy những vũ khí chúng sẽ mang lại
cái chết cho chính mình; mà nó còn tạo ra những người sử dụng các vũ khí đó -
giai cấp công nhân hiện đại - những người vô sản.
Tương xứng với giai cấp tư sản, tức là tư bản, được phát triển, trong cùng một tỷ
lệ, là giai cấp vô sản, giai cấp công nhân hiện đại, đã phát triển - một tầng lớp lao
động chân tay, là những người chỉ sống được khi tìm được việc làm, và chỉ tìm
được việc làm khi lao động của họ làm tăng thêm tiền vốn. Những người lao
động chân tay này, những người phải tự bán mình dần dần, là một loại hàng hoá,
giống như mọi loại hàng hoá mua bán khác, và do vậy được phô bày cho tất cả
những nỗi thăng trầm của sự cạnh tranh, cho tất cả sự dao động của thị trường.
Nhờ vào sự sử dụng rộng rãi máy móc và sự phân bổ lao động, công việc của giai
cấp vô sản mất đi mọi đặc tính riêng cá nhân, và do vậy cũng mất đi mọi sức hấp
dẫn của một người công nhân. Công nhân trở thành phần phụ thuộc của máy móc,
và là phần thông thạo đơn giản nhất, đơn điệu nhất, và dễ dàng đạt được nhất,
được đòi hỏi. Do đó, giá trị sản xuất của người công nhân bị giới hạn, gần như
toàn bộ, vào phương tiện sinh sống mà họ đòi hỏi để sống và để duy trì nòi giống.
Giá cả của hàng hoá, cũng là giá cả của sức lao động, bằng với giá trị sản xuất.
Tương xứng, khi sự ghê tởm công việc gia tăng, thì tiền công giảm sút. Hơn thế
nữa, khi sự sử dụng máy móc và sự phân bổ lao động gia tăng, thì một tỷ lệ gánh
nặng công việc như thế cũng gia tăng theo, cho dù bằng cách kéo dài các giờ làm
việc, bằng cách tăng thêm công việc quy định cho giờ làm việc, hay bằng cách
gia tăng tốc độ làm việc của máy móc, v.v…
Nền công nghiệp hiện đại đã biến đổi phân xưởng nhỏ của chủ nhân gia trưởng
thành nhà máy lớn của nhà tư bản công nghiệp. Đa số lao động chân tay, tập
