· Tính độc đáo nơi chủ nghĩa duy nghiệp của Hobbes
Bất chấp những chỗ mơ hồ lưỡng nghĩa, triết học đệ nhất của Hobbes vẫn là một
chủ nghĩa duy nghiệm bởi vì: "Ở cỗi nguồn của mọi tư tưởng chúng ta có cái mà
chúng ta gọi là cảm giác. Mọi điều khác đều phái sinh từ cỗi nguồn này"
(Léviathan). Song chủ nghĩa duy nghiệm này lại có tính thuần lý. "Triết học là tri
thức mà chúng ta thủ đắc bằng lý luận chân thực về những xuất hiện và những
hiệu quả biểu kiến từ tri thức mà chúng ta có về một sự sản sinh khả hữu của
những hiệu quả này". (De corpore). Nhưng lý tính không phải là một khả năng
bẩm sinh: nó là sự tính toán áp dụng vào kinh nghiệm. Sự tính toán ở nơi đây là
logos, lời, diễn từ. Lời nói là sự kiện nhân văn căn bản. Chủ nghĩa duy nghiệm
của Hobbes có tính duy danh: chân lý hệ tại không phải nơi sự vật mà nơi từ ngữ.
"Đúng hay sai là những thuộc tính của lời nói, không phải của sự vật. Nơi nào
không có lời nói, nơi đó không có chân lý cũng không có sai lầm" (Léviathan).
Chân lý hệ tại ở chỗ sắp xếp đúng những tên gọi được dùng trong những khẳng
định của chúng ta. Hữu thể luận của Hobbes là một thứ chủ nghĩa duy vật cơ giới.
Émilienne Naert.
BACON
(1561-1626)
Tại Anh, Francis Bacon là triết gia lớn đầu tiên của thời kì hậu Trung Cổ và có
người, như Frederick Copleston, nhìn thấy ở ông "khuôn mặt chính của triết học
Phục hưng ở Anh".
Sinh ở Luân Đôn, năm 1561, ông theo học ở Cambridge rồi lưu trú hai năm ở
Pháp nơi ông bắt đầu tập sự nghề luật. Năm 1584, ông đi vào đời sống chính trị
và ông khởi đầu hoạn lộ rất hanh thông vì đến năm 1619 ông trở thành Đại
Chưởng ấn Thượng quan với tước phong Nam tước Verulam. Nhưng rồi hoạn lộ
của ông gặp nhiều động loạn, ghi dấu đầy những âm mưu, xảo kế, những tham
vọng, kể cả những vụ hối lộ, biển thủ công quỹ… Rõ ràng ông chẳng phải trong
sạch thánh thiện như Thomas More, nhưng có lẽ ông cũng không đáng với cái tai
tiếng ti tiện đáng khinh mà người ta đổ lên ông.
