Ở Athènes, Socrate sống cuộc đời của một hiền nhân, dành phần lớn thời gian để
tranh luận trong đường phố, nơi những quảng trường hay trên các bàn tiệc, khêu
gợi sự đồng cảm của nhiều người và sự thù nghịch của một số người. Hy sinh
cuộc sống gia đình với bà vợ Xanthippe, triết gia tự nhận lãnh sứ mệnh là giáo
dục tuổi trẻ thành Athènes và những quan hệ bạn bè của ông với Phédon,
Alcibiade và Aristippe bị nhiều lời trách cứ.
Hơn ai hết, ông là một hiền nhân, con người khôn ngoan nhất vì ông tự nhận
mình là người không biết gì. Quan tâm duy nhất của ông là quan tâm về điều
thiện và điều công chính và ông thà chọn cái chết hơn là cố tình làm điều xấu.
Bậc hiền nhân ( Le Sage)
PLATON
Nhưng xin hãy nghe tôi thêm điều này nữa: quí vị sẽ thấy ông ta giống đến mức
nào với những người mà tôi so sánh và quyền năng ông có được kỳ diệu đến như
thế nào (1). Vì tôi dám cá rằng không ai trong quí vị biết rõ chân tướng của nhân
vật này; trong khi đó tôi sẽ lật tẩy ông ta cho mọi người cùng tỏ tường, bởi vì,
nếu không nói thì thôi, còn đã mở lời thì phải nói cho đến nới đến chốn, chứ đừng
có lấp lửng ỡm ờ. Chẳng hạn quí vị đã từng tận mục sở thị chuyện Socrate tỏ vẻ
âu yếm với những chàng trẻ tuổi đẹp trai, ông hay quanh quẩn bên họ và họ cũng
quyến luyến ông như thế nào.
Thêm một nét khác nữa: sự ngu dốt của ông hình như là toàn diện, và ông chẳng
biết cái quái gì? Hay ít ra là vẻ bề ngoài (2) của ông cũng khiến người ta nghĩ như
thế? Kiểu cách ấy chẳng phải là của những tượng thần Silène đấy sao? Ối dào,
thật hết chịu nổi? Thực ra, đó chỉ là cái vỏ ngoài mà anh chàng láu lỉnh này tự
bọc lấy đấy thôi, theo phong cách tượng thần Silène ấy mà! Nhưng bên trong,
một khi tượng thần Silène mở ra, ôi, cả một toà minh triết sáng ngời, khó mà
thưởng thức trọn vẹn. Hãy biết rằng: chẳng có vẻ đẹp bên ngoài nào của bất kì ai,
gây cho ông một chút mảy may hứng thú, mà trái lại ông hoàn toàn dửng dưng
coi thường; sự giàu sang cũng chẳng có nghĩa gì trong mắt ông, và ngay cả việc
chiếm hữu những ưu thế mà dưới mắt đám đông là một lạc phúc đáng ghen tị; thế
mà ông cho rằng tất cả những phúc lộc kia chẳng có giá trị gì - Đàng khác, với
