mọi người, cả đời ông làm như một đức trẻ, một kẻ ngây ngô (3)- Nhưng khi ông
nghiêm túc và trong khi tượng thần Silène mở ra, có ai thấy cả một thần điện bên
trong với đủ các vị thần? Tôi không biết. Riêng bản thân tôi đã từng chứng kiến
tận mắt và thấy cả thần điện kia thiêng liêng cao quý biết bao, với vẻ đẹp hoàn
hảo đến nhường nào, và phi thường, vâng, phi thường đến độ khiến tôi sẵn sàng
cung kính lĩnh ý và hoan hỉ thi hành tất cả những gì mà Socrate ra lệnh cho tôi!
PLATON, Bữa Tiệc hay Đối thoại Triết lý về Tình yêu.
1. Đây là một phần diễn từ của Alcibiade trong đối thoại Bữa Tiệc (Le Banquet)_
Alcibiade trước đó đã từng so sánh Socrate với tượng thần Silène, một loại tượng
bên ngoài trông rất ngây ngô nhưng bên trong chứa đựng mọi vị thần trên đỉnh
Olympe.
2. Nét đầu tiên nêu lên là phương pháp hài hước (L’Ironie) của Socrate: đặt ra
một câu hỏi và giả vờ như không biết câu trả lời.
3. Nét thứ nhì của hài hước: làm như một đứa trẻ, một kẻ ngây ngô. Trong Đạo
đức Kinh, Lão tử viết: "Đại trí nhược ngu, Đại biện nhược nột". Tư tưởng lớn gặp
nhau là chỗ đấy chăng?
Apollon và sự ngu dốt thiêng liêng (Apollonet la diviêne ignorance). Đây là
bài tự biện hộ của Socrate trước phiên toà kết án ông ở Athène, do Platon ghi lại.
Thưa các công dân Athène, tôi không biết quí vị đã bị ảnh hưởng thế nào bởi
những người buộc tội tôi; nhưng tôi biết rằng họ hầu như muốn làm tôi quên đi
tôi là ai - họ nói một cách quá thuyết phục, nhưng họ lại chẳng nói được một lời
sự thật. Thế nhưng trong số rất nhiều lời dối trá họ nói ra, có một lời làm tôi sửng
sốt; - đó là khi họ nói quí vị phải đề cao cảnh giác và đừng để mình bị lừa dối bởi
sức mạnh hùng biện của tôi. Tôi thấy họ quả là hết sức vô liêm sỉ khi họ nói điều
đó, trong khi họ chắc chắn sẽ bị phát hiện ngay sau khi tôi mở miệng và chứng tỏ
rằng tôi không phải là một nhà hùng biện gì cả - trừ khi họ hiểu sức mạnh của sự
hùng biện nơi tôi chính là sức mạnh của sự thật; vì nếu họ hiểu như thế, thì tôi
nhìn nhận tôi là người hùng biện. Nhưng một thứ hùng biện khác xa với thứ hùng
biện của họ! Vâng, như tôi vừa nói, họ chẳng có một sự thật nào cả; nhưng từ
miệng tôi quí vị sẽ nghe toàn thể sự thật, tuy không được diễn tả theo cách của họ
