Platon
(427 - 347 tr.CN)
và ACADÉMIE
Platon sinh ở Athène, khu phố Colytos, năm 427 tr.CN. Ông xuất thân từ dòng
dõi thế gia quý tộc; cha ông là hậu duệ của vua Codros, mẹ ông là con cháu của
Solon, một trong bảy bậc hiền giả Cổ đại Hy Lạp, nhà lập pháp của Athène. Bà
cũng là cháu của Critias, nhân vật trong các đối thoại Timée và Critias, là chị em
họ của một vị Critias khác, vị này là một bậc hiền giả và là một trong Ba mươi
Nhà Độc tài, và cũng là chị của Charmide, nhân vật trung tâm trong đối thoại
cùng tên.
Thời niên thiếu và thanh xuân của Platon, trong tư cách là công tử đại gia, trôi
qua trong việc học tập và rèn luyện các môn thể thao, văn học và nhất là thi ca.
Nhưng chúng ta đừng quên rằng Charmide, cậu ông, là triết gia, môn đệ khoá đầu
của Socrate và những người anh em họ của ông, Glaucon và Adimante, sẽ là
những người đối thoại với Socrate trong quyển Cộng hoà. Có lẽ lúc đó ông là học
trò của Cratyle ( một đối thoại mang tên ông này, được dành cho việc nghiên cứu
ngôn ngữ); Cratyle lại là một môn đệ của Héraclite. Đó là điều Aristote xác nhận
trong chương A phần VI của quyển Siêu hình học, trong đó Aristote vạch lại quá
trình đào tạo tri thức của Platon.
Platon vừa đúng hai mươi tuổi khi lần đầu tiên diện kiến Socrate, lúc ấy bậc lão
sư đã sáu mươi ba. Từ đó ông liên tục học hỏi nơi bậc thầy này cho đến khi
Socrate bị kết tội phải uống rượu độc cần và chết năm 399 tr.CN. Theo một số tác
giả, các đối thoại Hippias lớn và Protagoras đã được ông biên soạn ngay lúc sinh
thời của Socrate. Ảnh hưởng của bậc thầy này rất đậm nét không chỉ do phần
dành cho hình ảnh người thầy trong tác phẩm thành văn của ông (những quyển
Đối thoại) mà còn bởi một ảnh hưởng song đôi, vừa tích cực, vừa tiêu cực. Trên
quan điểm tích cực, Socrate dạy cho Platon tầm quan trọng của những ưu tư về
đạo đức, chính trị và giáo dục, cũng như đòi hỏi về thực tính của những Ý niệm
(la réalité des Idées); trên quan điểm tiêu cực, đó là việc phê bình gay gắt các
