Ẩn dụ về cái hang
(Allégorie de la Caverne)
Giữa quyển VI và quyển VII của bộ Cộng Hoà không có sự gián đoạn nào khác
hơn là sự gián đoạn do những nhà thư mục và những người sao chép thời xưa đưa
vào, sự trình bày của Platon được tiếp tục bởi ẩn dụ nổi danh về cái hang. Ẩn dụ
này chuyển cung (transposer) qua thân phận con người những gì đã được chế
định trước đó khi cắt rơi thành phân đoạn đường thẳng biểu thị thế giới.
Chủ đề và hình ảnh cái hang, trú xứ dưới lòng đất, chốn ngục tù, nhưng đồng thời
cũng là nơi cử hành những nghi lễ khai tâm, được Platon mượn từ truyền thống
Pythagore. Liên quan đến chuyện này, ta có thể trích dẫn Empédocle: "Chúng ta
đã đến cái hang với vòm mái che rồi đây".
J.P.Dumont, Những triết gia trước Socrate
Theo lời sử gia Hérodote, Pythagore đã trải qua ba năm trong đời ông nơi một
chốn ẩn cư dưới lòng đất. Một chứng từ của Pseudo - Eratosthène, do Musée kể
lại, nói về thời niên thiếu của Zeus: "Khi Zeus vừa sinh ra đời thì Rhéa uỷ thác
đứa bé cho Thémis đem nhờ vua Amalthée nuôi dưỡng. Amalthée cho Zeus bú
sữa dê - Con dê này là con gái của Hélios, với bộ mặt trông rất kinh khủng, nên
các thần linh thời Cronos xét thấy cần bảo thần Đất giấu nó trong một cái hang ở
Crète".
Vậy mà người ta biết rằng cái hang của Platon đúng là ở Crète. Và đoạn mở đầu
đối thoại Luật lệ, ta thấy ba ông già trên đường đi đến cái hang kia.
Mô tả nơi chốn: tù nhân, những tiếng vang và những cái bóng
Đối thoại tiếp tục giữa Socrate và Glaucon, người anh em của Platon.
SOCRATE.- Giờ đây, anh hãy nghe một ẩn dụ minh hoạ những mức độ mà bản
tính của chúng ta có thể được soi sáng hoặc không được soi sáng bởi giáo dục.
Hãy tưởng tượng thân phận của những người sống trong loại hang động sâu dưới
