Socrate và các trường phái thời Socrate
Do ảnh hưởng mà ông toả ra không chỉ trên Platon mà còn trên các trường phái
hậu lai, những trường phái sẽ nêu ảnh hưởng đó thành khuôn mặt biểu tượng,
Socrate có lẽ là nhân vật nổi bật của triết học Hy Lạp và không chỉ của cuối thế
kỷ thứ năm Trước C.N.
Thời đại của ông cùng lúc chứng kiến sự ra đời của nhiều trường phái đối nghịch,
được gọi chung là các trường phái thời Socrate (les écoles Socratiques) thuần tuý
chỉ vì lý do biên niên : trường phái Mégare, trường phái Élis và Érétrie, những kẻ
hoài nghi khinh bạc (les Cyniques) và trường phái Cyrène.
SOCRATE
(469 - 399 Trước C.N.)
Nguyên quán ở Athènes, Socrate trải qua trọn đời tại đó. Ngược lại với phần lớn
những người đưông thời, ông không bôn ba hải ngoại, tư đô thị này đến đô thị
khác ven bờ Địa Trung Hải. Cha ông, Sophronisque là nhà điêu khắc và mẹ ông
Phénarete là người đỡ đẻ, nữ tế nơi đền thờ Artémis. Ông chỉ có cơ hội duy nhất
ra khỏi Athènes là khi tham gia cuộc viễn chinh năm 429 đến Potidée xứ
Macédoine, lúc khởi đầu cuộc chiến tranh Péloponnèse.
Cái đầu óc phê bình và khiêu khích này vừa mê hoặc lại vừa chọc giận đồng bào
của ông, bị kết tội làm hư hỏng thanh niên và buộc phải uống độc cần (la cigue)
để tự xử vào năm 399. Hai cao đồ của ông, Platon và Xénophon dựng ông lên
thành truyền thuyết. Nhà thơ hài kịch Aristophane, trong Những đám mây, năm
427, trình bày Socrate như là kẻ tồi tệ nhất trong số các biện giả và không ngần
ngại đưa ra những lời kết tội ông là nghịch đạo và làm hư hỏng tuổi trẻ, sau này
sẽ là những lời luận tội của các thẩm phán. Các tác giả hài kịch khác như
Cratinus, Eupolis, Théopompe cũng sẽ nói về ông, cũng như các nhà hùng biện
Isocrate, Eschine, và Andocide. Aristote, môn đệ của Platon, hẳn là không biết về
Socrate nhưng còn nói về ông với đầy đủ thẩm quyền.
