TRINH QUÁN CHÍNH YẾU - PHÉP TRỊ NƯỚC CỦA ĐƯỜNG THÁI TÔNG - Trang 236

của nhà Tùy để so với trăm họ của chúng ta bây giờ, so sánh mạnh
yếu, đánh giá lớn nhỏ, lẽ nào ta bì được? Vậy mà nhà Tùy bại vong vì
giàu mạnh, bởi Tùy Dạng Đế hung tàn, sai dịch không ngớt, khiến
trăm họ lầm than không thể an cư lạc nghiệp; chúng ta dùng nghèo
khó mà giành được thiên hạ an ninh, bởi bệ hạ thanh tịnh vô vi, thực
hiện khoan sức dân, khiến trăm họ yên bình. Trăm họ yên bình thì
nước nhà an ninh, trăm họ bạo động thì nước nhà đại loạn, ai cũng
hiểu điều đó, không hề ẩn giấu mà khó nhìn thấy, không hề nhỏ bé mà
khó quan sát thấy. Nhưng rất ít người đi trên con đường bằng phẳng dễ
đi, mà hầu hết đều đi theo vết bánh xe đổ, tại sau lại như vậy? Là bởi
khi an không nghĩ đến lúc nguy, khi thái bình không nghĩ đến lúc rối
ren, khi tồn tại không nghĩ đến bại vong. Ngày trước khi nhà Tùy chưa
loạn, tự cho là nhất định sẽ không loạn; khi chưa bị lật đổ thì tự cho là
sẽ không bao giờ bị lật đổ. Vì thế thường xuyên phát động chiến tranh,
sai dịch không ngớt, đến khi sắp bị nỗi nhục sát thân mà vẫn không
biết nguyên nhân mình bị lật đổ, lẽ nào không đáng thương hại? Soi sự
xấu đẹp của hình dạng, nhất định phải đến bờ nước lặng; soi sự an
nguy của nước nhà, nhất định phải lấy sự bại vong làm bài học. Bởi
thế “Kinh Thi” nói: “Những việc dùng làm gương của nhà Ân không
xa, nằm ngay ở triều đình nhà Hạ”. Thần mong rằng mọi động tĩnh
hiện tại nhất định phải nghĩ đến sự diệt vong của nhà Tùy làm gương,
như thế sự tồn vong trị loạn có thể biết được. Nếu có thể nghĩ đến
nguyên nhân nhà Tùy nguy hiểm thì nước nhà sẽ thái bình; nghĩ đến
nguyên nhân nhà Tùy rối loạn thì nước nhà sẽ được thịnh trị; nghĩ đến
nguyên nhân nhà Tùy diệt vong thì nước nhà sẽ được sinh tồn. Biết
được nguyên nhân tồn vong ở đâu thì kiềm chế ham muốn của bản
thân mà thuận theo lòng dân, giảm thú vui săn bắn, dừng việc xây
dựng cung thất nguy nga xa xỉ, ngưng làm những việc không cần làm,
cẩn thận với sự tức giận khi nghe lời một phía. Gần gũi với người
trung thành lương thiện, lánh xa kẻ nói năng đường mật, ngăn cấm
những tà thuyết, thích những lời khuyên can. Tránh xa kẻ cẩu thả,
không xem trọng của cải khó kiếm, noi gương Nghiêu Thuấn, bắt