TRÒ CHUYỆN VỚI TRỊNH XUÂN THUẬN - Trang 15

và sáng sủa đến bất ngờ. Ta có cảm giác như nhờ có sự thẩm thấu mà mình
hiểu rõ được mọi thứ: nào là tự nhiên được tổ chức như thế nào, những
ngôi sao tiến hóa ra sao, nào là nước chảy như thế nào, và các nguyên tử có
cấu trúc ra sao. Ông đã làm cho chúng tôi trở nên thông minh trong những
giờ giảng của mình, nhưng khốn thay, khi ngồi một mình trong phòng, đối
diện với cuốn vở ghi bài giảng của ông thì ta lại cảm thấy tắc tị! Còn xa
chúng tôi mới có được thiên tài của ông. Và cuối cùng trường đại học cho
rằng việc giảng dạy của ông chỉ thích hợp với các nhà vật lý đã thành danh
hơn là cho lũ sinh viên mới tập tọe như chúng tôi. Ngày hôm nay, những
bài giảng của ông đã được xuất bản và thường dùng để tra cứu cho tất cả
các nhà vật lý trên toàn thế giới.
Tự xem mình là thiên tài lúc ở bên cạnh Feynman và lúc ở một mình trong
phòng lại không biết làm gì tiếp theo, đó quả là một trải nghiệm đáng sợ.
Đúng thế, đối với những người mới bắt đầu còn chưa được tiếp xúc với
những thí nghiệm, những tính toán phức tạp cũng như những phương trình
khiến người ta phải chóng mặt, thì đó có lẽ không phải là cách tốt nhất để
học vật lý, nhưng dẫu sao, được nghe ông nói, được nhìn thấy ông chấm hết
bài nói của mình với những động tác khoáng đạt và nhấn mạnh từng câu
với những cái bĩu môi đầy biểu cảm, cũng đã mê hồn lắm rồi. Ông đã phát
lộ một nhiệt tình sục sôi và là thần tượng của lũ sinh viên chúng tôi, những
người không chỉ khâm phục ông ở tài năng khoa học mà còn cả ở sức sống
tràn trề đến kỳ lạ của ông. Ông hăm hở ngốn ngấu cuộc sống: nào là chơi
đàn băngiô (ta có thể thấy bức ảnh chụp ông đang chơi nhạc cụ này in ở
trang đầu của cuốn bài giảng về vật lý của ông), nào là chải chuốt đầu tóc
và còn cả bình luận về những người đàn bà đẹp nữa. Cũng xin nói thêm
rằng Feynman còn có tài hài hước rất thâm thúy. Khi ông mất vào năm
1989, sau một thời gian dài phải chống chọi với căn bệnh ung thư, cả khu
đại học đã khóc vì nhớ tiếc ông. Bất cứ ai có cơ may được tiếp xúc trực tiếp
với ông đều nhớ tới một sự hiện diện tỏa sáng của một phẩm cách tuyệt vời.
Để có thể đánh giá tốt nhất nhân vật khác thường này, tôi xin giới thiệu ông
nên đọc cuốn tự truyện của Feynman đã được dịch ra tiếng Pháp: Ngài
muốn cười phải không, ngài Feynman.