Khi nói chuyện, Heraclitus trông như thể đang gây khó khăn cho người
nghe, ông ấy trông như đang thích thú với những điều gây khó hiểu đó, bởi
vì ông ấy nói về những thứ ngược đời, nghịch lý.
Tất cả những người biết đều luôn nói về những thứ ngược đời. Điều đó
chứa đựng ý nghĩa của nó – họ không nói những điều khó hiểu, họ rất đơn
giản. Nhưng mà họ có thể làm được gì khác? Nếu cuộc sống vốn luôn chứa
đựng nghịch lý, vậy họ có thể làm được gì? Chỉ cần né tránh nghịch lý, bạn
có thể tạo ra những học thuyết rành mạch, dễ hiểu, nhưng chúng là giả mạo,
chúng không đúng với cuộc sống. Aristotle là người rất gọn gàng, ngăn nắp;
ông ấy trông giống như một khu vườn được cắt tỉa công phu. Heraclitus
giống như bài đoán đố. Ông ấy là một khu rừng hoang sơ.
Với Aristotle, không có gì khó; ông ấy né tránh những nghịch lý, ông ấy tạo
ra một học thuyết rành mạch, dễ hiểu – nó hấp dẫn mọi người. Bạn sẽ
hoảng sợ khi đối mặt với Heraclitus bởi vì ông ấy mở cánh cửa của cuộc
đời mà cuộc đời lại chứa đầy nghịch lý. Đức Phật là một nghịch lý, Lão Tử
là một nghịch lý; tất cả những người hiểu biết đều chứa đầy nghịch lý. Họ
có thể làm được gì? Nếu cuộc sống là nghịch lý, họ phải chân thật với cuộc
sống. Và cuộc sống không tuân theo logic. Nó là logos
nhưng không tuân
theo logic. Nó là vũ trụ, không phải là sự hỗn loạn, nhưng nó không tuân
theo logic.
Bạn cần phải hiểu được từ
logos bởi vì Heraclitus sử dụng nó. Và bạn cũng
cần phải hiểu được sự khác biệt giữa logos và logic. Logic là một học
thuyết về điều gì đúng, còn logos tự nó là chân lý. Logos là hiện hữu, logic
là không hiện hữu; logic thuộc trí tuệ, thuộc lý thuyết. Hãy phân biệt điều
này. Nếu nhìn thấy sự sống, bạn sẽ nói rằng có cả cái chết. Làm sao bạn có
thể tránh cái chết? Nếu bạn nhìn vào sự sống, cái chết là điều hiển nhiên.
Mỗi khoảnh khắc của cuộc sống cũng chính là khoảnh khắc của cái chết;
bạn không thể tách rời chúng. Nó trở thành một điều bí ẩn.
