Sự sống và cái chết không phải là hai hiện tượng tách rời; chúng là hai mặt
của một đồng xu, là hai khía cạnh của cùng một vấn đề. Nếu đi thật sâu vào,
bạn sẽ nhận thấy rằng sự sống là cái chết và cái chết là sự sống. Ngay
khoảnh khắc chào đời, bạn đã bắt đầu chết dần. Và nếu đúng như vậy thì
ngay khi bạn chết, bạn bắt đầu sống trở lại. Nếu cái chết là điều hiển nhiên
trong sự sống, vậy sự sống cũng là điều hiển nhiên trong cái chết. Chúng
thuộc về nhau, chúng bổ trợ cho nhau.
Sự sống và cái chết giống như hai tay hoặc hai chân: bạn không thể chỉ di
chuyển với chân trái hoặc chân phải. Trong cuộc sống, bạn không thể là
người thuận bên trái hay bên phải, bạn phải thuận cả hai. Với các học
thuyết, bạn có thể thuận bên phải, hoặc thuận bên trái. Học thuyết không
bao giờ và không thể đúng trong cuộc sống, bởi vì học thuyết, nếu cần, phải
thật sạch sẽ, gọn gàng, trong sáng, còn sự sống thì lại không như vậy, sự
sống phải rộng lớn. Whitman, một trong những nhà thơ vĩ đại của thế giới,
đã nói: “Ta mâu thuẫn với chính mình bởi vì ta rộng lớn”.
Bằng logic, bạn sẽ chỉ có được một tâm trí rất nhỏ bé, bạn không thể rộng
lớn. Nếu e ngại sự mâu thuẫn, bạn không thể trở nên rộng lớn. Khi đó, bạn
phải lựa chọn, khi đó bạn sẽ phải đè nén, khi đó bạn sẽ phải tránh né sự mâu
thuẫn, khi đó bạn sẽ phải che giấu nó – nhưng bằng cách che giấu đó, liệu
nó có biến mất? Bằng cách không nhìn vào cái chết, liệu bạn sẽ không chết?
Bạn có thể né tránh cái chết, bạn có thể quay lưng lại với cái chết, bạn có
thể hoàn toàn lãng quên nó? Đó là lý do chúng ta không nói về cái chết; nói
về cái chết là người có nhân cách tốt. Chúng ta không nói về cái chết, chúng
ta né tránh cái chết. Cái chết xảy ra mỗi ngày, khắp nơi, nhưng chúng ta né
tránh nó. Ngay khi có người chết, chúng ta vội vã đem chôn. Chúng ta lập
các nghĩa trang bên ngoài thành phố để không ai đến đó. Và rồi có cả những
ngôi mộ khảm đá cẩm thạch với những dòng chữ thật đẹp bên trên. Chúng
ta đến và đặt hoa lên mộ. Bạn đang làm gì vậy? Bạn đang tìm cách trang trí
cho nó.
